O’zbek ozi bilim soh Ta’lim so Ta’lim y kiston tos iq-ovqa yo hasi ohasi yo’nalishi respub shkent at mah og’LA

 
Takrorlash uchun savollar. 
1.
Yog‘larni gidrogenlash usullari. 
2.
Moylarni gidrogenlash texnologiyasini parametrlari. 
3.
Moylarni avtoklavlarda gidrogenlash. 
4.
Gidrogenlashga bosim va haroratni ta’siri. 
5.
Turg‘un katalizator ishtiroqida gidrogenlash. 
6.
Katalizatorni regeneratsiya qilish. 
7.
Gidrogenlangan yog‘larning ko‘rsatgichlari. 
8. Uzluksiz gidrogenlashning texnologik sxemasi 
9. Gidrogenizatsiya rejimi. 
10. Gidrogenlash uchun reaktorlar. 

---

61
10– MA’RUZA
VODOROD ISHLAB CHIQARISH 
Reja: 
Vodorod ishlab chiqarishning sanoat miqiyosidagi usullari. Vodorod ishlab chiqarish 
texnoloik sxemasi. Vodorodni saqlash. 
Tayanch so‘z va iboralar: 
vodorod, elektroliz, anod, temir bug‘, elektrolizyor, gazgolder, 
konversiyalash, katod 
Vodorod eng ko‘p tarqalgan kimyoviy element hisoblanadi. Tabiatda faqat bog‘langan 
holatda uchraydi. Masalan: suvda 11% bog‘langan vodorod, tabiiy gaz va neft uglevodorodlarida 
esa 25%ni vodorod tashkil etadi. 
Yuqorida qayd etilgan mahsulotlar vodorod ishlab chiqarishning asosiy xom ashyolari 
hisoblanadi. 
Vodorod zaharli emas, rangsiz, eng yengil gaz hisoblanadi. Atmosfera bosimida 0
0
S haroratda 
vodorod zichligi 0,09 kg/m
3
vodorodning havo bilan portlash chegarasi (hajmiy foizda) pastki 
chegarasi – 4%, yuqori chegarasi – 75% ni tashkil etadi. 
Vodorod qiyin eriydigan gazlar jumlasiga kiradi, ya’ni moy, yog‘ va yog‘ kislotalarida erish 
harorat va bosim ko‘tarilishi bilan oshadi. 
Gidrogenlashga vodorodninig nazariy sarf miqdori V
t 
(m
3
/t yog‘da) quyidagi formula bilan 
ifodalanadi. 
V
t
= 0,8825 (Y.S
b
– Y.S
0
)
 
Y.S
b
va Y.S
0
– gidrogenlanlanayotgan yog‘ning boshlang‘ich va oxirigi yod sonlari . 
Korxonalarda salomas ishlab chiqarishda vodorodning sarf miqdori ancha ko‘proq bo‘ladi, 
chunki vodorodning ma’lum miqdori gidrogenizatsiya uskunalarini davriy ravishda tozalash 
jarayonida ancha miqdori atmosferaga chiqib ketadi, xamda kommunikatsiya, uskunalari zich 
mahkamlanmaganligi va salomas bilan ham yo‘qotiladi. 
Amaliy vodorodning sarf miqdori V
f
(m
3
/t yog‘)ga teng 
Ozuqa salomasi ishlab chiqarishda
V
f
= (0,95 ÷ 1,1) (Y.S
b
– Y.S
o
), 
Texnik salomas ishlab chiqarishda 
V
f
= (1,05 – 1,2(Y.S
b 
– Y.S
o
)