O’zbek ozi bilim soh Ta’lim so Ta’lim y kiston tos iq-ovqa yo hasi ohasi yo’nalishi respub shkent at mah og’LA

Vodorod ishlab-chiqarishning sanoat miqyosidagi usullari. 
Texnik vodorod 3 xil usulda 
ishlab chiqariladi: 
1) temir bug‘ usuli (kontaktli) 
2) konversiya usuli 
3) elektirolitik usuli 
Temir bug‘ usuli (kontaktli) 
Temir bug‘ usuli bilan vodorod olish Fe metallini suv bug‘i yordamida oksidlanish 
reaksiyalariga asoslangan. 
3Fe+3N
2
O 3FeO + 3N
2
; 3FeO +H
2
O Fe 
3
O + H
2
Umumiy ko‘rinishda quyidagi tenglama bilan yozish mumkin
3Fe + 4 H
2
O Fe O
4
+ 4H
2
Hosil bo‘lgan temir oksidi suv gazi yordamida temir metall holatiga qaytariladi.
Fe
3
O
4
+ CO 3FeO + CO
2
; 3FeO + 3CO 3 Fe + 3 CO
2
Yoki umumiy ko‘rinishda quyidagi tenglama bilan ifodalash mumkin 
Fe
3
O
4
+ 4 CO = 3 Fe + 4CO
2
Temir oksidini suv gazi yordamida kayrarilish reaksiyasi kuyidagi tenglama bilan ifodalanadi 
Fe
3
O
4
+ 2 (H
2
+ CO) 3Fe + 2H
2
O + 2CO
2
Hosil bo‘lgan temir metallini hil qaytadan suv bug‘i bilan oksidlanadi. Vodorod ishlab 
chiqarish jarayoni ikki fazada olib boriladi. 
1. Temir suv bug‘i bilan vodorod hosil qilinadi. 

---

62
2. Hosil bo‘lgan temir oksidi suv bug‘i yordamida temir metall holatiga qaytariladi. 
Temir – bug‘ usuli bilan vodorod ishlab-chiqarish navbatma-navbat kechadigan oksidlanish –
qaytarilish jarayonlaridan iborat. 
Tabiiy gazni konversiyalash usuli bilan vodorod olish
. 
Metan neftga hamroh gazlarining asosiy qismini tashkil etadi. Konvertorlarda nikel, magniy 
oksid yoki kobalt katalizatorlari ishtrokida 1000-1100
0 
S haroratda metan gazi suv bug‘i yordamida 
oksidlanadi. 
CH
4
+H
2
O = CO+3H
2
; CH
4
+2H
2
O = CO
2
+4H
2
; 
Hosil bo‘lgan gaz bosim ostida bilan etanolamin eritmasi bilan yuvish jarayonida CO gazidan 
tozalanadi. 500
0
C haroratda CO gazi temirxrom katalizator yordamida bug‘ yordamida CO
2
gaziga 
aylantiriladi.
CO+H
2
O = CO
2
+H
2