36-savol: Sonning ma’no turlarini hosil qiluvchi affikslar. Shahrisabz shevasida sonning ma`no turlarini hosil qiluvchi affikslar xuddi adabiy tildagi shakllarda qo’llaniladi.
Sonlar narsalar, belgi – xususiyatlar, harakat-holatlarning miqdori yoki tartibini bildirishga ko’ra ikki guruhga:
I) Tartib sonlar
Toʻrtinchi ~ törtinči
beshinchi ~ bešinči
II) Miqdor sonlar. Ularning quyidagi turlari bor:
a)Sanoq sonlar
Bir - bir
Ming - miŋ
b)Dona son.
O’nta - öntä
beshta ~ beštä
c)Chama son.
Beshtacha ~ beštäča
yuzlarcha ~ juzlarča
O’nlab ~
Bundan tashqari juft sonlar ham chama sonlarni hosil qiladi.
Uch-to’rt ~ uč - tort
d)Jamlovchi son.
ikkov ~ Ikkāv
to’rtala ~ tortala
Oltovlon ~ āltāvlān
e)Taqsim son.
Ikkitadan ~ iktädän
Bundan tashqari taqsim sonlarni takrorlash orqali ham hosil qilish mumkin:
bitta-bitta ~ bittä - bittä
f)Kasr son.
Oʻndan bir ~ ondan bir
ESLATMA: Sonlarda asosan o`zgarmaydi. Adabiy tilga yaqin turadi. 37-savol: Olmosh turlarini yozing Mahallamiz shevasida quyidagi olmosh turlari uchraydi:
a)kishilik olmoshi. I. Men - män biz- biz
II. Sen - san siz- siz
III. U - u ular - ulär
b)Ko’rsatish olmoshi. Bu - bu
Shu -šü
O’sha -öšä
Mana - mänä
Mana bu ~ mänävi ,manāvvï
Ana bu ~ änävi , anāvï
c)O’zlik olmoshi. O’zim ~ özim. o’zimiz ~ özimiz
O’zing ~ öziŋ o’zingi ~ öziz
O’zi ~ özi o’zlari ~ özläri
d)Belgilash olmoshi. Hamma ~ hämmä
Barcha ~ bärčä
Bari ~ bäri
Har bir ~ xarbr
Har narsa ~ här närsä
e)Bo’lishsizlik olmoshi. Hech kim ~ xeč kim
Hech nima ~ xeč nimä
Hech qachon ~ xeč qačān
Hech qaysi~ xeč qäjsi
