“О„zbek tili va adabiyotini о„qitish metodikasi” kafedrasi zulxumor Mirzayeva, Komil Jalilov

ntegrasiyalash 
orqali ham о‗rganuvchida avvaldan 
ma‘lum yoki tanish ma‘lumotlar sxemasini faollashtirish yaxshi natija beradi. 
Chunki, mutafakkir asarlarida, shu jumladan ―Xamsa‖ dostonlaridagi muayyan 
voqelik tasviri, asar qahramonlari ruhiy holatlari bilan bog‗liq tashbehlar, she‘riy 
san‘atlar bevosita tibbiyot, din, tarix, biologiya, geografiya, folklor, ximiya, 
psixologiya ilmi va yana boshqa fanlar bilan bog‗liq tasvirlangan kо‗plab о‗rinlarni 
uchratish mumkin.
Ma‘lumki, Alisher Navoiyning ―Xamsa‖ dostonidagi asosiy qahramonlarning 
Vatani sifatida Chin (hozirgi Xitoy) davlati tasvirlanadi. Miloddan uch ming yil avval 
yaratilgan Chin mamlakati Navoiyning badiiy-g‗oyaviy konsepsiyasiga qay darajada 
xizmat qiladi? Chin Navoiy davrida geografiy va mintaqaviy jihatdan qanday 
ahamiyatli davlat edi? Chin mamlakati bilan bog‗liq qanday afsonalar Navoiy asarlari 
syujeti uchun tayanch nuqta bо‗lib xizmat qilgan va h.k.?
Asar syujeti, uning mazmun, mohiyatini tushunishga qaratilgan yuqoridagi 
savollar oddiy tuyulsa-da, Navoiy asarlarida aks etgan katta - kichik motivlar yoki 
detallarning badiiy asar umumiy konsepsiyasini integrasisi orqali tushunish imkonini 
beradi. Badiiy asar mohiyatiga an‘anaviy usullar orqali emas, balki boshqa fanlar 
orqali kirib borishi hamda kognitiv psixologiya nuqtai nazaridan sxemani 
58
Our favorite videos for teaching Shakespeare. Weareteachers.com.; Romeo and Juliet Kit. By 
William Shakespeare. Classroom Complete Press. London, 2012; 10 Creative ways to have learning 
fun Shakespeare.
teaching shakespeare.com
va h.к.

---

faollashtirish va о‗quvchilarni matnni tushunishga tayyorlashda muhim ahamiyat 
kasb etadi. Qolaversa, ―Yuqoridagi kabi savollarning о‗rtaga tashlash, о‗quvchilarda 
asarni о‗qishga bо‗lgan rag‗batini kuchaytirishga yordam beradi. Bunday matnga 
yо‗naltiruvchi savollarning yana bir о‗ziga xos xususiyati shundaki, ―о‗rganuvchilar 
asar bilan tanishgandan keyin ham ularga qaytib, о‗quvchilarning asarni о‗qish 
natijasida bu savollarga munosabati о‗zgargan о‗zgarmaganligini qiyoslash mumkin, 
bu esa о‗quvchilarda refleksiya (о‗z tajribasi haqida chuqur mulohaza yuritish) 
kо‗nikmasini shakllantirishga xizmat qiladi‖ 
59
.
Farzandlarimizni