O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I ya birinchi tibbiy yordam toshkent

Jgutning to‘g‘ri qo‘yilganligini 
tekshirish
Ko‘pincha jgut yelka va son
sohasiga qo‘yiladi. Agar haqiqiy
tibbiy jgut bo‘lmasa, u holda
qo‘lga ilingan istalgan matoni
«burama – jgut» shaklida qo‘l-
lash mumkin. Ammo arqon va
sim ishlatish man qilinadi, chun-
ki ular to‘qimalarni shikastlaydi.
Tibbiy jgut – egiluvchan rezina
tasma bo‘lib, oxirgi uchida qo‘l
va oyoqqa mahkamlanadigan
moslamasi bor.
Jgut qo‘yish texnikasi. 
Jgutni ikki qo‘llab ushlab, yengil
tarang qilib, har bir aylanmani oldingisi bilan yonma-yon qo‘yib, so‘ng
jgut mahkamlanadi. Burama jgut qo‘yish uchun mato (ro‘molcha, bint)ni
arqonsimon holatda o‘rab, qo‘l yoki oyoqqa tugun shaklida bog‘lanadi,
so‘ng kichik tayoqcha yordamida qon oqishi to‘xtaguncha buraladi.
Tayoqcha buralib bo‘shab ketmasligi uchun uni alohida bog‘lab qo‘yiladi.
Qon ketishi to‘xtagach, jarohatga bog‘lam qo‘yiladi.
7-rasm.
Jgut qo‘yishda quyidagi qoidalarni esda tutish kerak (8-rasm):
1) jgut asosan songa yoki yelkaga qo‘yilishi lozim, chunki u yerda
bitta suyak bor;
2) jgut tanaga to‘g‘ridan-to‘g‘ri qo‘yilmaydi, albatta, uning ostiga
biror nima qo‘yish kerak;
3) jgutni yozda 1,5 soatdan, qishda bir soatdan oshmagan muddatga
qo‘yish mumkin;
4) jgut qo‘yilgan vaqtni aniq qilib yozib, yopishtirib qo‘yish kerak.
59

---

Jgut qo‘yilgandan so‘ng uning to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri qo‘yilganligini

aniqlash katta ahamiyatga ega. Buning uchun qo‘l va oyoqlardagi puls
aniqlanadi. Agar puls yo‘q bo‘lsa, jgut to‘g‘ri qo‘yilgan bo‘ladi. Biron
sababga ko‘ra, 1–1,5 soat davomida bemorni kasalxonaga olib borishning
iloji bo‘lmasa, u holda 10–15 minutga jgut bo‘shatiladi va bir vaqtning
o‘zida barmoq bilan jarohatdan yuqorisi bosib turiladi. Qish vaqtida oyoq
va qo‘lni o‘rab, issiq saqlash tavsiya qilinadi.
Kichik o‘lchamli arteriya
yoki vena shikastlanganda siqib
turuvchi bog‘lam qo‘yish kifoya.
Qon ketishini vaqtinchalik to‘x-
tatishda jarohatga steril doka
yoki bint hamda paxta qo‘yib
bog‘lanadi. Uncha katta va
chuqur bo‘lmagan jarohatlarga
yuqoridagi usulni qo‘llash qon
ketishining batamom to‘xtatish
chorasi hisoblanadi.
8-rasm.
Qolgan hollarda batamom
qon to‘xtatish uchun jarrohlik
klinikalarida tikish, bog‘lash
yoki shikastlangan tomirlarni
kuydirish kabi usullar ishlatiladi.
60

---