Ozbekiston respublikasi komunikatsion texnalogiyalari vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnalogiyalari universiteti mobil tizimlar fakulteti

«Yulduz» topologiyasi
«Yulduz» - bu markazi aniq mavjud topologiya bolob, bu markazga barcha abonentlar ulanadi. Barcha axborot almashinuvi faqat markaziy kompyuter oraqli amalga oshiriladi, shuning uchun u tarmoqqga xizmat ko’rsatadi va bu kompyuterning yuklamasi juda yuqoridir. Markaziy kompyuterning tarmoq qurilmalariga nisbatan keskin ko’p bo’ladi. Abonentlarning bu hol uchun teng huquqligi haqida so’z ham yuritib o’tirilmaydi. Odatda, aynan markaziy kompyuter eng ko’p quvvatga ega bo’ladi, sababi axborot almashish vazifasini boshqarish faqat shu kompyuter orqali amalga oshiriladi. «Yulduz» topologiyali tarmoqlarda hech qanday konflikt holat bo’lishi mumkin emas, chunki boshqarish markazlashtirilgan. Konflikt holatga o’rin yo’q.
«Yulduz» da signallarning aloqa yo’lida so’nish muomosi ham «Shina»ga nisbatan sosn hal bo’ladi, chunki har bir signalni qabul qiluvcgu qurilma bir xil amplitudali signal qabul qiladi. «Yulduz» topologiyasining jiddiy kamchiligi shundan iboratki, unga ulanadigan abonentlar soni chegaralangan. Odatda, markaziy abonent 8 – 16 tadan ko’p bo’lmagan tashqai abonentlarga xizmat ko’rsata oladi. Ko’rsatilgan cheklanish oralig’ida qo’shimcha abonentlarni ulash ancha oddiy bo’lsa, qo’yilgan cheklanishdan ortiq bo’lgan hollarda abonent ulash imkoni yo’q. Ba’zi hollarda yulduzsimon ulanishni kengaytirish imkoni mavjud, agarda, tashqi abonentlardan birining o’rniga markaziy abonent ulansa, natijada, o’zaro ulangan bir necha yulduzlardan tashkil topgan topologiya hosil bo’ladi. 2-rasmda keltirilgan «Yulduz» topologiyasi «Aktiv yulduz», deb ataladi, 5-rasmda keltirilgan chizma «Passiv yulduz» topologiyasi bo’lib, u faqat tashqi ko’rinishidangina yulduzga o’xshashdir.



5-rasm. «Passiv yulduz» topologiyasi
Amaliyotda «Passiv yulduz» topologiyasi «Aktiv yulduz» topologiyasiga nisbatat ko’p tarqalgan. Hozirgi kunda eng ko’p tarqalgan va taniqli Internet tarmog’ida ham «Passiv yulduz» topologiyasidan foydalanilgan. «Passiv yulduz» topologiyasidan foydalaniladigan tarmoq markazida kompyuter emas, balki konsentrator yoki xab (hub) o’rnatiladi, bu qurilma repiter bajargan vazefani bajaradi. Konsentratorning (xab) vazefasi o’tayotgan signalni tiklab, ularni boshqa aloqa yo’llariga uzatishdan iborat. Vaholanki, kabellarning o’tkazilishi aktiv yulduzsimon bo’lsa hamki, haqiqatdan esa, biz «Shina» topologiyasiga to’qnash kelamiz, chunki axborot xar bir kompyuterdan bir vaqtning o’zida barcha qolgan kompyuterlarga uzatiladi, lekin markaziy abonent mavjud emas.
«Yulduz» topologiyasining katta afzalligi shundan iboratki, hamma ulanish nuqtalari bir joyda jammlangandir. Bu xususiyati tufayli tarmoq ish faoliyatini oson nazorat qilishga, nosozliklarni u yoki bu abonentni tarmoq markazidan oddiy uzib qo’yib tuzatishga, tarmoqni hayotiy muhim nuqtalaridan begona abonentlarni ulash imkoniyatini cheklash kabi qulayliklarni beradi. «Yulduz» ulanish holatida har bir tashqi abonent kompyuterga bitta axborotni ikki tomonga uzatish va ikkita kabel ulanish imkoni mavjud. Ikkinchi holatda amalda ko’proq uchraydi.