O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi guliston davlat universiteti pedagogika fakulteti kurs ishi mavzu: Ishbilarmonlik òyini usuli va undan foydalanish

Imitatsion o‘yinlar - bo‘lim, sex, korxona tashkilotning faoliyati-imitatsiya qilinadi. Imitatsion o‘yinlar ssenariyasi, hodisa syujetidan tashqari, imitatsiya qilinadigan jarayon va ob’ektlar tarkibi va ahamiyati haqidagi tafsilotlarni o‘z ichiga oladi.
Operatsion o‘yinlar - tegishli ish jarayoni, ularni bajarish shart-sharoitini modellashtiradilar. Ular ma’lum bir o‘ziga xos operatsiyalar­ni: - masalalar echish, ma’lum bir usulni o‘zlashtirishga yordam beradilar.
Rolli o‘yinlar - ma’lum bir shaxsning vazifa va majburiyatlarini bajarishdagi ruhiy holatlari, xatti-harakati ishlanadi, rollar majburiy mazmuni bilan taqsimlanadi
Ishbilarmonlik teatri - qandaydir bir vaziyat va bu vaziyatdagi odamni xatti-harakati ishlab chiqiladi. Vaziyatning tafsiloti, ishtirok etuvchilarning vazifa va majburiyatlarini, maqsadlari ko‘rsatilgan ssenariy tuziladi. Bu erda, ma’lum shaxsning haqiqiy qiyofasiga kirib borish, uning xatti-harakatlarini anglash, vaziyatni baholash va to‘g‘ri xatti-harakatni tanlash, muhim hisoblanadi.
Psixodrama va sotsiodrama - bu rolli o‘yinga, ishbilarmonlik teatriga o‘xshagan bo‘lib, faqat bu erda sotsial-psixologik masalalar echiladi. Bunday masalalar jumlasiga jamoadagi vaziyatni his kila olish, boshqa kishini ruhiy holatini to‘g‘ri baholash va uni o‘zgartira olish, u bilan unumli muloqotga kira olish kiradi.
O‘yinni tayyorlash bosqichi. Bu bosqich o‘z navbatida ikki qismdan iborat: o‘yinni ishlab chiqish, o‘yinga kirishish. O‘yinni ishlab chiqish - o‘yin ssenariysini ishlab chiqish, yo‘riqnomalar tuzish va moddiy ta’minotni ta’minlashni o‘z ichiga oladi.
Ishbilarmonlik o‘yini, ssenariyasi quyidagilardan iborat: o‘quv maqsadi; o‘yin vazifasi, o‘rganiladigan muammo tafsiloti; vaziyatning tafsiloti va ishtirok etuvchilarning tasnifi. O‘yinga kirishish quyidagilarni anglatadi:

• 
  guruhni shakllantirish;
  
• 
  mashg‘ulotlarning bosh maqsadini ifodalash;
  
• 
  muammo va vaziyatni vujudga keltirish;
  
• 
  rollarni taqsimlash,
  
• 
  o‘yin reglamentini o‘rnatish;
  
• 
  materiallar, yo‘riqnomalar, qoidalar va ko‘rsatmalar to‘plamini tarqatish;
  
• 
  maslahatlar berish.
  

Rollar qur’a tashlash yo‘li bilan taqsimlanadi. Reglamentga, muloqot etikasiga, faollikni namoyish etishga va o‘yinni oxirigacha ishtirok etilishiga alohida e’tibor qaratiladi.
O‘yinni utkazish bosqichi. Bu bosqich - guruh bilan vaziyatni barpo etish ishlari va guruhlararo munozaradan iborat. Ishtirokchilarning roliy holatlari, ishbilarmonlar o‘yinini shakliga bog‘liq va quyidagicha bo‘lishi mumkin.

1. 
   guruhdagi ish mazmuniga ko‘ra – g‘oyalarni yaratuvchi va uzatuvchi ishlab chiquvchi, taqlidchi, tashxischi, zukko, xulosa qiluvchi.
   
2. 
   ishtirokchilarning tashkiliy vaziyatlariga ko‘ra – tashkilotchi, muvofiqlashtiruvchi, yig‘uvchi, nazoratchi, murabbiy, boshqaruvchi.
   
3. 
   yangilikka nisbatan munosabatiga ko‘ra – tashabbuskor, ehtiyotkor tanqidchi, yangilikka qarshilik ko‘rsatuvchi (konservator).
   
4. 
   uslubshunoslik holatiga ko‘ra – uslubshunos tanqidchi, uslubchi, muammochi, dasturchi.
   
5. 
   ijtimoiy-psixologik holatiga ko‘ra – etakchi, hurmat qilinuv­chi, qabul qilinuvchi, mustaqil, qabul qilinadigan, rad etiluvchi.
   

O‘yin jarayonida hech kim o‘yinga ta’sir qilish huquqiga ega bo‘lmaydi. Faqat boshlovchigina, zaruriyat tug‘ilganida, o‘yin ishtirokchilari harakatlariga tuzatishlar kiritishi mumkin.
O‘yin natijalarini taxlil etish bosqichi quyidagilarni o‘z ichiga oladi: taqrizchilarni chiqishlari, fikrlar almashinuvi, ishtirok­chilarning o‘z qarorlari va xulosalarini himoya qilishi, yakun yasash.
Xulosa
Ishbilarmonlik o'yinida talaba o'zida o'quv va kasbiy elementlarni uyg'unlashtirgan o'xshash kasbiy faoliyat bajaradi. Bilim va ko'nikmalami o'zlashtirilishi abstrakt darajada emas, balki kasbiy mehnat kontekstida amalga oshadi. Kontekstli o'qitishda bilimlar kelajak uchun bekorga emas, balki o'quvchining real o'yin jarayonidagi harakatini ta'minlaydi. Bir vaqtning o'zida, o'quvchi kasbiy bilimlar bilan qatorda maxsus xislatga - odamlar bilan muloqotda bo'lish va boshqarish, jamoaviy qarorlar qabul qilish malakalari, rahbarlik qilish va bo'ysunish ko'nikmalariga ega bo'ladi. YA'ni, ishbilarmonlik o'yini shaxsiy sifatlarni tarbiyalaydi, ijtimoiylashuv jarayonini jadallashtiradi. Ammo bu «jiddiy» kasbiy faoliyat o'yin shaklida ro'yobga chiqarilganligi sababli, o'quvchi aqliy va hissiy jihatdan erkinlashadi, ijodiy tashabbusini namoyon etadi.
Ishlab chiqarish dinamikasi, mutaxassislarning harakatlari va munosabatlarini modellashtirib, o'xshatib, ishbilarmonlik o'yini, bilimlami dolzarblashtirish, qo'llash va mustahkamlash vositasi va amaliy fikrlash vositasi sifatida xizmat qiladi.
Ishlab chiqarish dinamikasi, mutaxassislarning harakatlari va munosabatlarini modellashtirib, o‘xshatib, ishbilarmonlik o‘yini, bilimlarni dolzarblashtirish, qo‘llash va mustahkamlash vositasi va amaliy fikrlash vositasi sifatida xizmat qiladi. Ushbu holat, o‘yinning ma’lum berilgan aniq vaziyatida yoki ishlab chiqarish vaziyatida ishtirok­chilarning o‘zaro munosabatlari orqali amalga oshiriladi. Ishbilarmon­lik o‘yini o‘xshatma modelda o‘yinli o‘quv masalalarini qo‘yish va echish bo‘yicha qo‘shma faoliyat kabi ro‘yobga chiqariladi. Qo‘shma faoliyat qoida­lari va me’yorlari, o‘xshatish tili va aloqalar oldindan qabul qilinadi yoki o‘yin jarayonida ishlab chiqiladi. Ishbilarmonlik o‘yini munozarali muloqot maromida o‘tkaziladi, u qo‘shrejali faoliyat hisoblanadi, chunki unda ikkita maqsadga erishiladi: o‘yinli va pedagogik. Pedagogik faoliyat ustuvor bo‘lsa ham, o‘yinni poymol etmasligi kerak.