O’zbеkistоn rеspublikasi оliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi buхоrо davlat univеrsitеti
Yüklə 5,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Neft’ va gaz kondensati.
|
Tabiiy gaz.
Barcha ishlab chiqarish shakllaridagi boshlang’ich energiyaning 85 foizi – tabiiy gazga to’g’ri keladi. Uni ishlab chiqarish 1990 yildan 2004 yilgacha 1,45 marta ko’paygan, yiliga 38,1 dan 55,8 mlrd. m 3 . 2005 yil yakuniga ko’ra, u 60 mlrd. m 3 tashkil etgan. Uncha ko’p bo’lmagan, chiqarib olinadigan siqilgan tabiiy gaz (siqilgan gaz, propan-butan) va propilen ishlab chiqarishda foydalaniladi. Rasmiy stastika ma’lumotlariga ko’ra, 2005 yilda uglerodli siqilgan gaz ishlab chiqarish 8 foizga ko’paygan va 200 ming tonnage yaqinni tashkil etgan. Tabiiy gaz Rossiya, Qozog’iston, Qirg’iziston va Tojikistonga eksport qilinadi. O’zbekistonda yillik tabiiy gaz iste’moli ko’zda tutilgan 2020 yilga qadar 32 mlrd. m 3 gacha energiya tejamkorligiga erishish dasturi ishlab chiqilgan. Neft’ va gaz kondensati. O’zbekistonning asosli neft’ qazib olish zahirasi 82 mln. tonna deb hisoblangan. Ko’pchilik neft’ zahiralari Buxoro – Xiva hududida joylashgan, Ko’kdumaloq koni birga joylashgan bo’lib, u 75–80 foiz neft ishlab chiqarishni ta’minlaydi. Neft’ konlari shungdek, Farg’ona vodiysi hududida, Ustyurt va Orol dengizi atroflarida mavjud. Ma’lumotlarga ko’ra, neft ta’minoti zahirasi 20–23 yillarga etishi mumkin. Lekin, neft’ ta’minotini ko’payishiga imkon yaratayotgan ko’p yangi suyuq uglevodorod konlari, rentabelligi pastligi uchun, uni qazib chiqarish barqarorligini ta’minlamaydi. Tabiiy gaz singari, neft’ sektorida ham, kelgusiga suyuq uglevodorod zahirasi ta’minotini ko’paytirish uchun zarur hisoblanadi. Shu munosabat bilan 2004 yil «2005–2020 yillar uchun neft’ va gaz ishlari geologiya qidiruv strategic dasturi» qabul qilingan, unda neft’ ta’minoti zahirasini ko’paytirishni 70,0 mln. tonnaga va gaz kondensatini 66 mln.tonna atrofida ta’minlash maqsad qilingan. Buxoro–Xiva hududlarida asosiy neft’ zahirasini (44 foiz) ko’paytirish amalga oshiriladi. Ko’mir. Toshko’mir konlari zahirasi janubiy hududlarda, ya’ni Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida joylashgan. Hozirgi paytda 17 ko’mir qazib olish Angren, Shorg’un va Boysun konlarida ish olib borilmoqda. Qazib olinayotgan ko’mir asosan mamlakat ichida ishlatiladi, faqat oz miqdorda Afg’onistonga eksport qilinadi. Ko’mir yoqilg’isining asosiy iste’molchisi elektroenergetika sektori hisoblanadi. Uning hisobiga 90 foiz umumiy iste’mol qilinayotgan ko’mir va 100 foiz yer osti gazi to’g’ri keladi. Yüklə 5,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|