Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

oʻqituvchilarning oʻsayotgan professionalizmi:
Hozirda oʻqituvchilar 
oʻzlarining ishlari sifatini hamkasblari singari har qachongidan koʻproq 
muvafaqqiyatli baholay olishlari va muhim holatlarda buni yaxshilash uchun 
qarorlar qabul qila olishlari mumkin. Professionalizm ta’lim sifatini oshiradi, 
ammo uning amaliyotini yangi standartlarini yaratilishi muayyan toifadagi 
oʻqituvchilarni “yetarli darajada yaxshi” boʻlishi haqidagi masalalarni hal etishni 
belgilaydi. 
Bu oʻzgarishlar auditoriyaning kundalik hayotida qanday aks etadi? 
Javoblar qayerda ta]lim berayotganligingizga; maktablar, shaharlar va hatto 
butun jamiyatdagi shart-sharoitlar oʻrtasidagi farqlanishga qisman bogʻliq 
boʻladi. Auditoriya hayotidagi yoʻnalishlarning ta’sirlari haqidagi masalalarni 
yechish uchun ba’zi kalitlar topilishiga qaramay, oʻziga xos bir jihat 
kuzatilmoqda. 
Ta’limda texnologiyalarni qoʻllash. 
Koʻp oʻqituvchilar uchun “texnologiya” kompyuterlarni internetda 
ishlatish, oʻqitish va bilim berish zaxirasi sifatida belgilanadi. Bu uskunalar 
axborotning sonini va diapazonini sezilarli koʻpaytirdi, talabalar uchun ochiq 

---

95 
agar OAVining oʻrni oshirib koʻrsatilsa, ularning imtiyozlari kengayadi(Kuba 
2001). Internet yordamida bu endi hohlagan mavzu boʻyicha dolzarb 
axborotlarga osonroq va tezroq ega boʻlish uchun, ularni amalda rasmlar orqali, 
video filmlar va audio kuzatish bilan bogʻliq boʻlgan texnologiyalarni qoʻllash
maktab hayotida an’anaviy ta’limni koʻchirishda imkoniyatlarini amalga 
oshiradi. Har xil sabablarga koʻra, biroq bu texnologiyalar har doim 
oʻqituvchilar tomonidan amaliyotga puxta tadbiq etilmagan boʻlishi mumkin 
(Vosita Haertel 2003). Bunga sabab ta’lim muassalaridagi kompyuterlarning 
kamligi(foydalana oluvchilar sonining koʻpligi) va internetga kirishning 
chegaralangaligi(internetga ulanishni kutish,), bunda yoki umuman 
yoʻqligidadir.
Nisbatan an’anaviy usullar internetning toʻliq imkoniyatidan foydalana 
olmaydi; masalan matnli protsessor (yozma mashinkani fantaziyasi) yoki 
ma’lumotnoma ensiklopediyaga oʻxshash shunga qaramay kompyuter sinflar 
oʻqituvchilar uchun yangi imkoniyatni beradi. 
Bitta kompyuterda kelajak topshiriqlar toʻgʻrisida talabalar yoki kichik 
boʻlgan guruhlarga qoʻshimcha topshiriqlar boʻyicha taassurotga ega boʻlish 
mumkin. 
Shunday qilib ishlab turgan kompyuter yangi vazifalarni qoʻyishda 
talabalar egiluvchanligini yaratish imkoniyatini beradi. Yana bitta kompyuter 
ayrim talabalarni oʻqitishda maxsus qiziqishlarini va motivatsiyalarini boyitish 
mumkin. Va qoʻshimcha yordamga muhtoj boʻlgan talabalarni sharhlarini 
boyitish va uni asoslashga xizmat qiladi. Bu oʻzgarishlar fojia emas, lekin ular 
oʻqituvchilarning ahamiyatini qat’iy koʻrib chiqishga olib keladi. Ular 
oʻqituvchilardan uzoqlashadi, talabalarga ma’lumot yetkazib beradi, shu bilan 
birga talabalarni shaxsiy bilimini konstruksiya qilishga yordam beradi. 
Oʻqitish kompyuterlaridan faol foydalana bilish va uni oson ishlatish son 
jihatidan Internet texnologiyasini koʻpaytiradi. Agar talaba maktab
kompyuterlarida kun davomida toʻliq internetga kirish imkoniyatiga ega boʻlsa, 
talabalar oʻzining maxsus ta’lim olishini mustaqil olib boradi.

---

96 
Kompyuterlar etishmagan holda oʻqituvchilar oʻquv rejalarni ishlab 
chiqishda va uni tayorlashda nisbatan yetarli texnologiyalarga muhtoj 
boʻladilar.
1