I. Joriy operatsiyalar hisobi
1. Tovar eksporti
|
2. Tovar importi
|
Tashqi savdo balansi qoldig‘i
|
3. Xizmatlar eksporti
(chet el turizmidan daromadlar va h.k. - kreditli xizmatlar)
|
4. Xizmatlar importi
(turizm uchun chet elga to‘lovlar va h.k.
- kreditli xizmatlar)
|
5. Investitsiyalardan sof daromadlar (kreditli xizmatlardan sof daromadlar)
|
6. Sof transfertlar
|
Joriy operatsiyalar bo‘yicha balans qoldig‘i
|
II. Kapital harakati hisobi
|
7. Kapital kirishi
|
8. Kapital oqib chiqishi
|
Kapital harakati balansi qoldig‘i
|
Joriy operatsiyalar va kapital harakati balansi qoldig‘i
|
III. Rasmiy zaxiralarning o‘zgarishi
|
Mamlakatning tashqi savdo balansi (to‘lov balansi) mazkur davlatning chet ellik sheriklari bilan xalqaro iqtisodiy munosabatlarning holatini ifodalab, uning kredit-pul, valyuta, budjet-soliq, tashqi savdo siyosatini amalga oshirish va davlat qarzlarini tartibga solishi uchun indikator bo‘lib xizmat qiladi.
Joriy operatsiyalar hisobi tovar va xizmatlar eksporti («+» belgisi bilan), import («-» belgisi bilan), investitsiyalardan sof daromad va sof transfertlarni o‘z ichiga oladi. Tovarlar eksporti va importi o‘rtasidagi muvozanat (tenglik) savdo balansini tashkil qiladi.
Tovar eksporti kredit sifatida chiqib, milliy bankda chet el valyutalari zaxiralarini vujudga keltiradi. Import esa («debet» grafasida «-» belgisi bilan) mamlakatdagi chet el valyutalari zaxirasini qisqartiradi.
Investitsiyalardan sof daromadlar (chet eldan sof omilli daromadlar) kreditli xizmatlardan olinadigan sof daromad hisoblanib, u chet ellarga qo‘yilgan milliy pul kapitali hisobiga keladi. Agar chet elga qo‘yilgan milliy kapital mazkur mamlakatga qo‘yilgan chet el kapitaliga qaraganda ko‘proq miqdorda foiz va dividend keltirsa, bunda investitsiyalardan olinadigan sof daromad ijobiy, aks holda esa salbiy bo‘ladi.
Sof transfertlar xususiy va davlat mablag‘larining boshqa mamlakatlarga o‘tkazilgan summasini bildiradi (pensiya, sovg‘a, chet elga pul o‘tkazishlar yoki chet mamlakatlarga insonparvarlik yordamlari). Bunday to‘lovlar mamlakatda mavjud chet el valyutalari zaxirasini kamaytiradi.
Makroiqtisodiy modelda joriy operatsiyalar hisobi qoldig‘i quyidagicha ifodalanadi:
Dostları ilə paylaş: |