O’zbеkiston Rеspublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim

2. Topshiriqni bajarish misoli.
Sinov daftarchasining tartib raqami 132-77 (oxirgi raqam 2, undan oldingisi 3, ularning yig’indisi toq son).
Qo’llanmadagi 2.1 jadvaldan topshiriqning boshlang’ich. ma’lumotlarini aniqlaymiz: Podshipnikning nomeri 216, aniqlik sinfi 6, radial yuqla­nish 9.5 kN, tashqi xalqa aylanadi, ichki xalqa maxalliy yuklanish qabul kiladi, tashqi xalqa - stirkulyasiyali.

1. 
   Podshipnikning asosiy nominal o’lchamlarini aniqlaymiz:(jadval2.2)
   

D=140 mm, d=80 mm, V=26 mm, g=3 mm.

2. 
   Val va korpusga podshipnikning o’tqazishlarini aniqlaymiz:
   Tashqi xalqaga sirkulyasiyali yuklanish ta’sir qilganligi uchun shu xalqani korpusga o’tqazishni tanlashda radial yuklanishning jadalligi inobatga olinadi.
   

Radial yuklanishning jadalligi quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:

Bu yerda: R -radial yuklanish, kN(9,5kN)
v=V-2r=26-2r=20mm=20*103m.
Kp – o’tkazishning dinamik koeffisiente, yuklanish 150% dan ortiq bo’lmagani uchun Kp=1.
2.1jadval
Dumalash podshipniklariga o’tqazish va qo’yimlar bo’limi uchun topshiriqlar

		Sinov daftarchasining oxirgi raqami
		I		2		3		4		5		6		7		8		9		0
Sinov daftarchasining oxirgidan oldingi raqami	1.		0-205		6-412		5-309		4-416		0-212		6-315		5-105		4-413		0-217		6-224
			6-15		12,0		8,10		9,0		11,0		11,02		4,00		14,0		10,5		5,00
	2.		5-326		4-213		0-410		6-326		5-238		4-4II		0-228		6-330		5-228		.4-109
			16,0		9,15		5,50		18,0		12,0		17,0		14,0		16,0		6,50		6,10
	3.		0-417		6-216		5-110		4-324		0-412		6-226		5-403		4-326		0-115		6-401
			15,5		9,50		7,20		3,50		3,70		12,0		19,0		16,0		7,50		20,0
	4.		5-211		4-104		0-312		6-417		5-314		4-107		0-319		6-112		5-412		4-118
			3,00		1,50		4,10		11,0		15,0		2,50		8,30		7,00		17,0		2,30
	5.		0-120		6-317		5-126		4-319		0-405		6-316		5-134		4-307		0-148		6-312
			4,50		11,0		4,20		16,0		8,50		2,60		21,00		19,0		6,00		21,1
	6.		5-238		4-164		0-312		6-204		5-148		4-314		0-416		6-212		5-326		4-220
			3,20		9,00		21,5		17,0		22,0		19,0		12,0		17,0		19,0		7,0
	7.		0-308		6-326		5-315		4-233		0-322		6-330		5-407		4-326		0-403		6-405
			21,0		16,0		30,0		21,0		4,5		19,5		2,50		15,0		1,50		2,10
	8.		6-217		4-407		0-105		6-412		5-238		4-416		0-316		6-104		5-320		4-406
			2,50		2,00		1,80		8,50		21,0		22,0		13,5		2,10		9,00		3,00
	9.		0-308		6-112		5-109		4-134		0-118		6-134		5-205		4-11O		0-407		6-312
			9,00		10,5		1,30		20,5		0,50		23,0		1,10		9,00		2,80		17,0
	0		5-109		4-307		0-216		6-220		5-312		4-412		0-319		6-107		5-408		4-308
			7,00		20,0		16,0		16,0		2,2		24,0		19,0		3,00		13,0		21,0

Sinov daftarchasining oxirgi ikki raqamining yig’indisi	Aylanadigan xalqa	Xalqaning yuklanish turi
		ichki	tashki
Juft	I ch k i		mahalliy
Toq	Tashqi	maxalliy
“0” bilan tugaydi.	Tashqi	tebranma

Dumalash podshipniklari

/GOST 8338-57 bo’yicha/
2.2-jadval

pod­shipnik №	d, mm	D, mm	B, mm	r, mm	pod­shipnik №	d mm	D mm	B mm	r, mm
104 105 107 109 110 112 115 118 120 126 134 148 164 204 205 211 212 213 216 217 220 224 226 228	20 25 35 45 50 60 75 90 100 130 170 240 320 20 25 55 60 65 80 85 100 120 130 140	42 47 62 75 80 95 115 140 150 200 260 360 480 47 52 100 PO 120 140 150 180 215 230 250	12 12 14 16 16 18 20 24 24 33 42 56 74 14 15 21 22 23 26 28 34 40 40 42	1.0 1,0 1,5 1,5 1,5 2,0 2,0 2,5 2,5 3,0 3,5 4,0 5,0 1,5 1,5 2,5 2,5 2,5 3,0 3,0 3,5 3,5 4,0 4,0	307 308 309 312 314 315 316 317 319 320 322 324 326 330 403 405 406 407 410 411 412 413 416 417	35 40 45 60 70 75 80 85 95 100 110 120 130 150 17 25 30 35 50 55 60 65 80 85	80 90 100 130 150 160 170 180 200 215 240 260 280 320 62 80 90 100 130 140 150 160 200 210	21 23 25 31 35 37 39 41 45 47 50 55 58 65 17 21 23 25 31 33 35 37 46 52	2,5 2,5 2,5 3,5 3,5 3,5 3,5 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0 5,0 5,0 2,0 2,5 2,5 2,5 3,5 3,5 3,5 3,5 4,0 5,0

Fl-tayanchga o’q bo’yicha yuklanish tushganda radial yuklanishning gulacha qatorlari yoki zoldirli podshipniklar oraliqlaridagi notekis taqsimlash koeffistienti. Bir qatorlik zoldirli radial podshipniklar uchun Fa=l.
F- yupqa devorli korlusga o’tqazishda taranglikning bo’shashish darajasini inobatga oluvchi koeffisient. Bizning misolda val to’liq, korpus esa qalin devorlik bo’lgani uchun F=l.
R, Kn, Fa, F ko’rsatkichlarining qiymatlarini (1) ifodaga qo’ygan holda P_R- qiymati:



2.3 - jadvaldan sirkulyasiyali yuklangan, tashqi xalqasi D=140 mm,


aniqlik sinfi 6 va P_R =475 kN/m bo’lgan holat uchun korpusdagi teshikka qo’yim maydonini aniqlaymiz. K7(0 140 K7). 2.4-jadvaldan maxalliy yuq­langan ichki xalqa bo’yicha valning o’tqazish maydonini tanlaymiz.Bu erda shuni inobatga olish kerakki, qaysi xalqa aylansa (bizning misolimizda tashqi xalqa), shu xalqa korpusga valga nisbatan taranglik bilan o’tqaziladi. Shunga asoslangan holda valning qo’yim maydoni qilib - h6(0 140 h6) ni tanlaymiz.
3. Birikmalarning (korpus podshipnigining tashqi xalqasi va val podshipnigining ichki xalqasi) qo’yim maydonlarini qurish uchun 2.4- va 2.5-jadvaldan 6-aniqlik sinfidagi podshipniklar uchun o’tkazish o’lchamlarining chegaraviy og’ishlarini aniqlaymiz. Ichki xalqa bo’yicha (Ø 80 mm o’lchamga) yuqorri = 0, quyi = -0.012 va tashqi xalqa uchun (Ø 140 mm o’lchamga) yuqori = 0, qo’yim - 0.015 mkm.
Qo’yim va o’tqazishlarning ST SEV 144-75 jadvalidan (ilova) Ø 80 h6, valning chegaraviy og’ishlarini teshik sistemasidan va Ø 140 K7 korpus teshigini esa val sistemasidan topamiz:

2.3-jadval

Vallar va tanalarni o’tkazish sirtlarini yuklanishini ruxsat etilgan jadalligi va aylanma yuklanganda tavsiya etilgan qo’yimlar maydoni
Vallar

Podshipnik ichki xalqasi teshigini diametiri, mm	Aniqlik siniflri
	0;6	5;4	0;6		5;4	0;6		5;4	0;6	5;4
	Vallar uchun qo’yimlar
dan gacha	js 6	js 5		k 6	k 5		m 6	m 5	n 6	n 5
	PR ni ruxsat etilgan qiymatlari, kN / m
18 80 300 gacha 300-1350 1350-1600 1600-3000 80 180 550 550-2000 2000-2500 2500-4000 180 360 700 700-3000 3000-3500 3500-6000

T a n a t e sh i k l a r i

Podshipnik tashqi xalqasini tashqi diametiri,D, mm

Aniqlik siniflri

0;6

5;4

0;6

5;4

0;6

5;4

0;6

5;4

dan gacha

Tana teshiklari uchun qo’yimlar maydoni

K 7

K 6

M 7

M 6

N 7

N 6

P 7

P6

50 180 180 360 360 630

800 gacha 1000 1200

800-1000 1000-1500 1200-2000

1000-I300 1500-2000 2000-2600

1300-2500 2000-3300 2600-4000

2.4-jadval

Mahalliy va tebranma yuklanganda radial
podshipniklarni o’rnatish uchun qo’yimlar maydoni.

Xalqalarni yuklanish turi

Aniqlik sinflari

0;6

5;4

0;6

5;4

0;6

5;4

0;6

5;4

0;6

5;4

0;6

5;4

Mahalliy

Vallarni qo’yimlar maydoni

Teshiklarni qo’yimlar maydoni

js6

js5

h6

h5

f7

g6

Is 7

Is6

H7

H6

H9

H8

Tebranma

Aniqlik sinflari

0;6

5;4

0;6

5;4

Vallarni qo’yimlar mayd.

Teshiklarni qo’yimlar mayd.

js6

js5

Is7

Is6

2.4-jadval

Dumalash podshipniklari ichki xalqalari
o’lchamlarini ruxsat etilgan chetga
chiqishlari, mkm.

Nominal o’lchamlar oralig’i, mm	Podshipnik aniqlik sinflari
	0;6 5;4	0	6	5	4
	Yuqorigi	Quyi
2,5 dan 10 gacha 0 - 8 - 7 - 5 - 4 10 dan 18 gacha 0 - 8 - 7 - 5 - 4 18 dan 30 gacha 0 - 10 - 8 - 6 - 5 30 dan 50 gacha 0 - 12 - 10 - 8 - 6 50 dan 80 gacha 0 - 15 - 12 - 9 - 7 80 dan 120 gacha 0 - 20 - 15 - 10 - 8 120 dan 180 gacha 0 - 25 - 18 - 13 - 10

2.5-jadval

Dumalash podshipniklari tashqi xalqalari
o’lchamlarini ruxsat etilgan chetga chiqishlari, mkm.

Nominal o’lchamlar oralig’i, mm	Podshipnik aniqlik sinflari
	0;6 5;4	0	6	5	4
	Yuqorigi	quyi
18 dan 30 gacha 0 - 9 - 8 - 6 - 5 30 dan 50 gacha 0 - 11 - 9 - 7 - 6 50 dan 80 gacha 0 - 13 - 11 - 9 - 7 80 dan 120 gacha 0 - 15 - 13 - 10 - 8 120 dan 150 gacha 0 - 18 - 15 - 11 - 9 150 dan 180 gacha 0 - 25 - 18 - 13 - 10 180 dan 250 gacha 0 - 30 - 20 - 15 - 11 250 dan 315 gacha 0 - 35 - 25 - 18 - 13 315 dan 400 gacha 0 - 40 - 28 - 20 - 15

2.6-jadvalVal va tana teshiklari o’tkazish sirtlarini g’adir-budirligi, mkm.

O’tqazish sirtlari	Podshipniklarni aniqlik sinflari	Nominal diametrlar, mm
		80 gacha	80dan 500 gacha
Vallar	0 6 va 5 4	1,25 0,63 0,32	2,5 1,25 0,68
Tana teshigi	0 6,5 va 4	1,25 0,63	2,5 1,25
Val va tana tayanchlar	0 6,5 va 4	2,5 1,25	2,5 2,5

"Val-ichki xalqa " birikmasidagi eng katta oraliq Smax=19 mkm, eng katta taranglik Nmax=l2 mkm. O’tuvchi o’tkazishlar uchun qo’yim:
T(S,N)=Smax+Nmax=19+12=31 mkm.


"Korpus teshigi-tashqi xalqa " birikmasida esa eng katga oraliq Smax=27 mkm, eng katta taranglik Nmax=28 mkm, o’tqazish qo’yim:
T(S,N)=27+28=55 mkm.
4. Birikmalarning yig’ma va detallashtirilgan eskizlari 2.3- rasmda keltirilgan.
Qopqoq (4) bilan korpus, vtulka (2) bilan val birikmalariga o’tqazishlarni tanlayotganda val va korpus teshigiga tanlangan qo’yimlarni inobatga olish kerak. By birikmalar yig’ilishini va qismlarga ajralishini ta’minlash uchun ularning o’tqazishlarini oraliqli qilib tanlash kerak, hamda qopqoq va vtulkalarga ishlov berish kvalitetlarni korpus va val sirtlariga nisbatan ancha kamroq qilib olish mumkin.









Masalan:
Ø 140 K7/d9 - "korpus-qopqoq" birikmasi uchun
Ø 80E9/h6 -"val-vtulka" birikmasi uchun.
Val va korpus teshigining o’tkazish, hamda qopqoq va vtulka birikuvchi yuzalarining g’adir budirliklari 2.6 jadvalda keltirilgan. Bizning misolimizda 6-aniqliq sinfidagi podshipnik uchun g’adir-budirlik val sirtida Ra=0,63 mkm (Ø 80 mm bo’lganda) va korpus teshigida Ra=1,25mkm bo’lganda). Vtulka yon tomonning g’adir-budirligi Ra=1,25 mk, qopqoqning yon tomonida esa Ra=2,5 mkm.
Val va korpus teshigining podshipnik bilan birikuvchi sirtlaridagi shakl og’ishlar bizning misolimizdagi podshipnik uchun T/2 quyidagicha bo’ladi.
Val uchun:
Td/2=(es-ei)/2=(0-(-10))/2=5 mkm
Korpus teshigi uchun:
TD/2=(ES-EI)/2=(13-(-28))/2=20 mkm