O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirl

Informatsion tizimlarda yuz beradigan jarayonlarni shartli ravishda quyidagicha 
bosqichlarga ajratish mumkin: 
•
Tashqi yoki ichki manbalardan malumotlarni kiritish; 

---

10 
•
Kiritilgan malumotlarni qayta ishlash va uni qulay ko’rinishda tavsiya etish; 
•
Malumotlarni talabgorlarga yetkazib berish yoki boshqa bir tizimga uzatish; 
•
“teskari boglanish”, yani informatsion tizim foydalanuvchilarining malumotlarni 
o’zgartirishga bo’lgan extiyojlarini kondirish va uning bilan bevosita mulokot qilish 
imkoniyatlarini yaratish. 
Ushbu ko’rinishdagi informatsion tizimlarni xalk xujaligining turli tarmoklariga tadbik etish 
quyidagi natijalarni berishi mumkin: 
•
intellektual tizimlar va matematik usullarning tadbiki hisobiga boshqaruv vazifalarning 
eng ratsional yechimini olish; 
•
avtomatlashtirish hisobiga ishchilarni ogir mexnatdan ozod qilish; 
•
ma'lumotlarni uz vaktida tezkorlik bilan yigish, qayta ishlash imkoniyatlarini yaratish; 
•
hisobotlar tezkorligi va ishonchliligini ta'minlash; 
•
kogozdagi xujjatlarning xajmini keskin kamaytirish va informatsiyani saralashni tashkil 
qilish; 
•
hisobot va xujjatlar okimi strukturasini rivojlantirish; 
•
maxsulot ishlab chikarish va xizmat kursatish harajatini kamaytirish; 
•
talabgorlarga noyob va yukori malakali xizmatlar kursatish; 
•
yangi bozor manbalarini izlab topish; 
•
haridor va talabgorlarga turli xizmatlar va imtiyozlar kursatish orqali jalb etish va 
xokazolar. 
(Savollar: 1.Tizimning ma'nosini tushuntiring.2. Qanday tizimlarni bilasiz? 
3.Texnik tizim bilan dasturiy tizimni farqi bormi? 4.IT jarayonlari qanday boskichlarga 
bo’linadi va ular qanday natija beradi?) 
Informatsion texnologiya. 
«Texnologiya» so’zi, grekchadan tarjima kilganda san'at, maxorat, ko’nikma kabi 
ma'nolarni anglatadi. «Jarayon» deganda esa quyidagi maqsadga yetishish borasidagi barcha 
harakatlar majmuasi tushuniladi. Jarayon inson tanlagan strategiya bilan belgilanishi va usullar 
yordamida amalga oshirilishi darkor.
Moddiy ishlab chiqarish texnologiyasi deganda xom-ashyo yoki materialga ishlov berish, 
tayyorlash, holati, xossasi, shaklini o’zgartirishning vosita va usullari majmuasi tomonidan 
belgilangan jarayon tushuniladi.Texnologiya xom-ashyo, materialning sifati yoki dastlabki 
holatini moddiy maxsulot olish maqsadida o’zgartiradi. Axborot jamiyat uchun neft, gaz, foydali 
kazilmalar va shu kabi an'anaviy moddiy resurslar turlari kabi eng kimmatli resurslardan biridir, 
demak uni qayta ishlash jarayonini moddiy resurslarni qayta ishlashga uxshatib, texnologiya 
sifatida qabul qilish mumkin.
Informatsion texnologiya - ob'yekt, jarayon yoki xodisalar holati xaqidagi ma'lumotlarni 
(informatsion maxsulotni) bir ko’rinishdan ikkinchi, sifat jixatdan mutlok yangi ko’rinishga 
keltiruvchi ma'lumotlarni tuplash, qayta ishlash va uzatishning vosita va usullari majmuasidan 
foydalanish jarayonidir.
Moddiy ishlab chiqarish texnologiyasining maqsadi - inson yoki tizim ehtiyojlarini 
qondiruvchi mahsulot chiqarishdan iborat bo’lsa, informatsion texnologiyaning maqsadi taxlil 
qilish, biror bir xulosaga kelish va qaror qabul qilish uchun zarur bo’lgan ma'lumotlarni ishlab 
chiqarishdan iboratdir. Moddiy ishlab chiqarish texnologik jarayonlarni amalga oshirish, turli 
dastgoxlar asbob-uskunalar bilan va shu kabi texnik vositalar yordamida amalga oshirilgani kabi 
informatsion tizimlarda ham xuddi shunday texnik vositalar mavjud. Ularga kompyuterlar, 
tarmoq vositalari va aloqa kanallari, programma va matematik ta'minotlar kiradi.
Informatsion texnologiya o`zi uchun asosiy muhit bo’lgan informatsion tizimlar bilan 
bevosita bog’likdir. Chunki, informatsion texnologiya informatsion tizimlarda mavjud bo’lgan 
ma'lumotlar ustida bajariladigan turli xil murakkablikdagi operatsiyalar, amallar va algoritmlarni 
bajarishdan iborat bo’lgan tartiblashtirilgan jarayondir.