O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti

Tayanch so’zlar: Avtoradiografiya, ekspo korporal, statik sitologiya, dinamik sitologiya, morfometriya.

Sitologiya biologiya fanining eng muhim sohalaridan biri bо‘lib, u tirik organizmlar qanday tuzilgan va kimyoviy moddalardan tashkil topganligini va ular hayotiy jarayonlarda qanday о‘zgarishini tekshiradi. Sitologiya biologiya bilan gistologiya, kimyoni, tibbiyotni, genetika va boshqa fanlarni bir-biriga bog‘lovchi oraliq fan hisoblanadi. Ma’lumki, biologiya hayot paydo bо‘lishi va rivojlanishi qonuniyatlarini, hayotiy hodisalarni о‘rganadi. Hayotiy hodisalar esa faqat kimyo va fizika qonunlari asosida tushuntiriladi. Sitologiya fani tirik organizmlarda kechadigan kimyoviy jarayonlarni ana shu qonunlar yordamida о‘rganadi. Demak, biokimyo – hayot kimyosi, barcha yirik-mayda tirik organizmlar kimyosi demakdir.

Sitologiya fanining sohalari va bо‘limlari quyidagilardan iborat:
1. Umumiy sitologiya
2. Xususiy sitologiya
3. Statistik sitologiya
4. Funksional sitologiya
5. Dinamik sitologiya
Umumiy sitologiya – har qanday tirik organizimlarning hujayralarini umumiy morfologiyalarini va umumiy о‘xshashligini qamrab oladi.
Xususiy sitologiya – yagona bir organizmning qanday hujayralardan tuzilganligini ularni о‘zaro funksional bog‘liqliklarini о‘rganadi.
Statik sitologiya – biomolekulalarning kimyoviy strukturasini о‘rganadi.
Dinamik sitologiya – moddalar almashinuvi va energetik jarayonlarni о‘rganadi.
Funksional sitologiya – alohida tо‘qima va a’zolardagi hujayralardagi kimyoviy jarayonlarni о‘rganadi.
Sitologiya fanida hozirgi zamon ilmiy о‘rganish va tadqiqotlar olib borish quyidagi zamonaviy usullarga, metodlarga asoslanadi.

• 
  Nishonlangan atomlar (Avtoradiografiya)
  
• 
  Elektron mikroskopiya
  
• 
  Sitokimyo
  
• 
  Gistokimyo
  
• 
  Morfometriya
  
• 
  Yorug‘lik mikroskopiyasi
  
• 
  Biometriya
  
• 
  Hujayra kulturalarini о‘stirish
  
• 
  Hujayra transplantatsiyasi
  
• 
  Klonlar hosil qilish
  
• 
  Sun’iy otalantirish
  
• 
  EKO, ekspo korporal otalantirish va boshqalar.
  

- O'simlik va hayvonlarni irsiyati, ularni yashash uchun kurashda kerak bolgan yashovchanlik, o'zlarini hayotini qo'llab-quvvatlashi uchun barcha hayotiy hususiyatlari, qobiliyatlari bolishi kerak.
- Bunga erishish uchun, nihoyatta hilma-hil, turli hatti-harakatlar va moslanuvchanlik orqali hayot kechirishi muhumdir. Aslida esa, bu hayotiy jarayon shu darajada murakab, hilma-hilki ularni bitta adabiyota yoritishimiz qiyindir. ¹

Avtomatlashtirilgan Sitologiya skrining qurilmalar.
A, ThinPrep Imaging System: kameralaridan. (chap, va o'ng) iborat: tasvirlash stantsiyasi, tasvir protsessor va server va monitor, klaviatura va sichqoncha, foydalanuvchi interfeysi dan iborat.
B, ThinPrep Imaging System: Tadqiq qilish uchun kiradigan, Imaging ma'lumotlar elektron Review , deb nomlangan tayyorlangan mikroskop bilan bog'liq qurulma. Qollanadigan sohasi: ThinPrep tasvirlarni korsatiladigan slaydlarda RS da ko’rish maydoniga yonaltiruvchi. Bunda mikroskopga qoshimcha boshqaruvchi pult’(display va klaviaturasi), bilan bitta yonaltiruvchi moslama mavjud.


C, BD FocalPoint Slide Profiler. FocalPoint Slide Profiler (chapdan o'ngga) ikki asosiy tarkibiy qismlardan iborat: ish orni (kompyuter, monitor, klaviatura, sichqoncha, modem va printer) va ustma-ust turgan asbob-anjom (slide protsessor).
D, BD FocalPoint amal qilgan Skrining Review Station. SurePath bor slaydlar ko’rish uchun qilingan, ularni tog’ridan-tog’ri ko'rib chiqish uchun Review joylasgan yerga keltiriladi stantsiyasiga keltiriladi. Tasvirdagi ma'lumotlar elektron shakilda ko’rinishi mikroskop bilan bog'liq. Mikroskopga qo’shimcha , bitta shtrix brauzer, klaviatura va sichqoncha bilan monitor bor.