O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti filologiya fakulteti qo‘lyozma huquqida sobirova qizlarxon

Ilmiy-texnik matnlarda keng tarqalgan o`zlashma neologizmlar:

A claim for money – pul da‘vosi

Abandonment of goods – tovarlarni qoldirish

After-payment – keyingi, qo‘shimcha to‘lov

Balance in hand – naqd pul

Balance of payment – to‘lov balansi

Bank of deposit – depozit bank

Carry out – bajarmoq

Bank certificate – bank sertifikati

Bank confirmation - bank tasdig‘i

Calculation number – hisob-kitob raqami

Calendar year - kalendar yili год

Credit card – kredit kartasi

Draft budget– byudjet loyihasi

Export duty – eksport boji

Entry visa – kirish vizasi

Economic growth – iqtisodiy o’sish

Foreign market – tashqi bozor

False bankrupt – soxta bankrotlik

Financial statements – moliyaviy hisobot

Basic price – asosiy narx

Briefing aids – ko`rsatma

Carrying capacity –yuk ko`tarish qobiliyati

Clearing Bank – hisob-kitob banki

Carrying charge – saqlash qiymati

Handling capacity – o`tkazish qobiliyati

Lending bank – kreditor bank –

Cardonised cargo – qutilardagi yuk

Packed goods – o’ralgan yuk

Damaged cargo – shikastlangan yuk

Directed cargo – manzilga ega yuk

Deferred payment – muddati uzaytirilgan to’lov

Declarated income, profit – bayon etilgan daromad

Finished goods – tayyor mahsulot

Retained earnings – taqsimlanmagan foyda

Hamisha qo`llanadigan so`zlar ular ko`p ma’noni yoki ilmiy texnikaviy har xil buyumlar ma’nosini matnda almashtirishga e’tibor qaratish lozim. Ayrim iqtisodiy terminlarga qaraydigan bo`lsak, masalan: ingilizcha “balance” termini“ muvozanat” ma’nosini bildiradi. “Balance of payment“ so`z birikmasini “to‘lov balansi” deb tarjima qilinsa, “balance in hand” so`z birikmasi “naqd pul” deb tarjima qilinadi.

Bu so`zlar matnda kelishiga qarab, turlicha ma’nolarlarni anglatishi mumkin. Masalan: balance of an account so`z birikmasi “hisobdagi qoldiq“ va “balance in one’s favour” - kimningdir foydasiga qoldiq ma’nosini bildiradi.

Bunday ma’noni bildiruvchi so`zlar ma’no va mohiyati jihatidan matnda kelishiga tarjimon to`g`ri tarjima qilishiga to`sqinlik qilishi mumkin. Shuning uchun matnning mavzusi maqsadi, mohiyati va nimani anglatishiga qarab tarjima qilish kerak. Ilmiy va ilmiy texnik matnlar tarjimasini ko`p chiligi umumiy tayyor qo`llaniladigan so`zlardan foydalanish ilmiy adabiyotda qo`llaniladi.

Ilmiy va ilmiy texnikaviy so`z tarjimasi maxsus zaxirasi bo`l`gani bilan asl so`z mohiyatini chiqarib olish uchun atalishdan tashqari tarjimon lug’atdan to`liq foydalanishi kerak. Tarjimada aynan ilmiy belgilangan so`zlardan tashqari so`zlar so`zma so`z tarjima qilinmasligi ham mumkin.Ammo matn mag’zi tarjima qilinayotganda tilni mazmunini ifodalab berish kerak.

Tarjimani ilmiy matn mazmunini asosiy vazifasidan biri aniq variantga tushib olishdir.

1-variant. Milliy til so’lari.

2-variant. Kerak bo`l`gan o`rindosh so`zlar.

3-variant. Mazmun mohiyati jihatidan tushunishi qiyin qisqa so`zlar

Umuman biz ilmiy- texnikaviy matnlar keng ma’no ko’rinishini ilmiy, ilmiy texnikaviy matnni o`z nomi bilan rang-barang tushunishimiz mumkin. Umumiy matn har xil ko’rinishdagi so`z birikmalari va katta-kichik bo`laklardan har xil o`zlashma neologizmlardan iborat bo`lishi mumkin.