249
19 - chizma. Tarbiya qonuniyatnini modellashtirish
O‘qituvchi tarbiya mazmunini shaxsning barkamol inson
darajasida shakllanishiga qo‘yiluvchi ijtimoiy talablar mohiyatini
anglagan holda modellashtiradi. Ushbu modellashtirilgan mohiyat
ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot, ijtimoiy muhitda kishilar bilan o‘zaro
munosabatlar darajasi, shuningdek, jamiyat mafkurasi g‘oyalari asosida
belgilanadi. Modellashtirish asosida o‘qituvchi quyidagi zamonaviy
tarbiya mazmunining tamoyillarini belgilab oladi:
1. Maqsadning aniqligi. O‘zbekiston Respublikasi ijtimoiy-siyosiy
mustaqillikka erishgan dastlabki yillardayoq yosh avlodni tarbiyalashda
aniq maqsadlar belgilab olindi. 1997-yilda qabul qilingan O‘zbekiston
Respublikasining «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonuni hamda «Kadrlar tay-
yorlash Milliy dasturi»da ko‘rsatilgan vazifalarga asosan tarbiyaning
asosiy maqsadi – erkin, ijodkor, mustaqil fikrga ega bo‘lgan komil inson
va malakali mutaxassisni tarbiyalab voyaga etkazishdan iborat. Ushbu
maqsadga erishish yo‘lidagi asosiy vazifa – bo‘lajak kadrlar salohiyatini
har tomonlama yuksaltirish, ularda madaniyat va ma’naviyat unsurlarini
shakllantirish, ya’ni, har bir shaxsning kasbiy bilimlarni puxta egallashda
aqliy, axloqiy, jismoniy, estetik, iqtisodiy, ekologik, huquqiy, siyosiy
jihatdan ko‘nikma va malakalarini rivojlantirishdir.
2. Birgalikdagi faoliyat. O‘qituvchilar o‘quvchilar ma’naviy mada-
niyatini shakllantirishning eng yaxshi namunalarini izlashi, shu asosda
tarbiyaviy faoliyatni hayotiy me’yor va qadriyatlar bilan mutanosibligini
ta’minlashi, o‘quvchilarning tarbiyaviy dunyosiga chuqur kirib borib,
o‘zaro yaxshi munosabatlar asosida ularning axloqiy tafakkurini shakl-
lantirishi lozim. O‘qituvchining pedagogik mahorati, tarbiyaviy faoli-
yatda doimo o‘rnak bo‘lishi o‘quvchilar faolligini ta’minlaydi. Zero, dun-
yoqarashi hali mukammal shakllanmagan o‘quvchilar uchun o‘qituv-
chilarning ma’naviy dunyosi, hayotiy tajribalari, ularning shaxsiy namu-
nalari ulkan tarbiyaviy ta’sir kuchiga ega.
Ko‘p qirrali jarayon
Uzluksiz
jarayon
Ikki tomonlama
aloqa jarayoni
Qarama-qarshiliklardan
iborat jarayon
Uzoq muddatli
jarayon
Yaxlit tizimli jarayon
Dostları ilə paylaş: