O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a’zam xoliqov

Ijodiy pedagogik mahorat va omilkorlik 
PEDAGOGIK MAHORAT OMILKORLIGINI 
TA’MINLOVChI XUSUSIYaTLAR 
Bazaviy omilkorlik 
 
Kasbiy – pedagogik tayyorgarlik: 
- asosiy fanlar; 
- o‘qitish metodikasi; 
- falsafiy bilimlar; 
- pedagogikbilimlar; 
- psixologik bilimlar; 
- pedagogik axloq va hokazo. 
Metodologik omilkorliklar 
 
 
Falsafiy, umumilmiy va aniq fan-
lar darajasiga mos keluvchi metodo-
logik bilimlarni, ta’lim muammola-
rini, integral, faoliyatga taalluqli bi-
limlarni mustaqil yondashuv asosida 
o‘zlashtira olish qobiliyati va hokazo.
- kasbiy qadriyatlarga yo‘naltiril-
ganlik; 
- motivatsion ijodkorlikka 
yo‘naltirilganlik;
- ta’limda innovatsiyaning asosiy 
umuammolarini tushunish; 
- pedagogik vazifalarni hal qilishga 
tizimiy yondashishga qaratilganlik;
- dasturiy - maqsadli rejalashtirish 
qobiliyati;
- ilmiy - tadqiqot madaniyati;
- texnologik madaniyat; 
- grafika madaniyati; 
- kasb ahloqi; 
- ta’lim muammolarini mustaqil 
anglash qobiliyati;
- kommunikativlik; 
- dilkashlik. 
- kasbiy moslashuvchanlik, 
kutilmagan holatlarga tayyor turish, 
kirishuvchanlik metod va meto-
dikalari, salbiy holatlarni keltirib 
chiqaruvchi turli aqidaparastlikni 
engib chiqishga qodirlik qobiliyati;
- ergonomik fikrlash; 
- kasbiy faoliyatning individual 
uslubi;
- o‘zining kasbiy sifatlariga baho 
bera olish, o‘z faoliyatini va uning 
natijalarini refleksiv baholash qobili-
yati, tanqid va o‘z-o‘zini tanqid qilish; 
- o‘z-o‘zini rivojlantirish va 
mustaqil ta’lim olish qobiliyati va 
hokazo. 

---

217 
Bo‘lajak o‘qituvchilarni kasbga ijodiy yo‘naltirilganligining muhim 
jihatlaridan biri uning pedagogik madaniyati bo‘lib, u pedagogik-
psixologik fanlar tizimining turli yo‘nalishlarida tatbiq qilingan. Chunon-
chi: metodologik jihatdan V.A.Slastenin, V.V.Krayevskiy, axloqiy - 
estetik jihatdan E.A.Grishin, D.S.Yakovleva, kommunikativlik jihatlarini 
A.V.Mudrik, O.O.Kiseleva, T.N.Levasheva, texnologik jihatlarini 
M.M.Levina, N.E.Shurkova kabi olimlar ishlab chiqqanlar. 
Ayniqsa, o‘qituvchining texnologik madaniyati uning texnologik 
faoliyati jarayonida kasbiy mahoratning muhim jihati sifatida individual 
pedagogik faoliyatini ochib beruvchi muhim ijodiy ko‘nikmasidir. O‘qi-
tuvchining texnologik tayyorgarligi “pedagogik omilkorlik” katego-
riyasini tushunishning muhim qismi hisoblanadi va u pedagogik voqe-
likni idrok etish va saqlash vazifalarini bajaruvchi pedagogik madani-
yatning mohiyatini aks ettiradi. Bugungi kunda bo‘lajak o‘qituvchining 
kasbiy faoliyatidagi muvaffaqiyatlarning asosi sifatida qaralayotgan o‘qi-
tuvchining texnologik madaniyati o‘quvchilarning ichki imkoniyatlarini 
ijodiy tomonga yo‘naltiruvchi jarayondan iborat.
O‘qituvchining texnologik madaniyati uning texnologik faoliyati 
jarayonida kasbiy mahoratining muhim jihati sifatida individual peda-
gogik faoliyatini ochib beruvchi ijodiy usullaridan iborat. O‘qituvchining 
ta’lim jarayoniga tayyorgarligi “pedagogik omilkorlik” kategoriyasini 
tushunishning muhim qismi hisoblanadi va u pedagogik voqelikni idrok 
etish va saqlash vazifalarini bajaruvchi pedagogik madaniyatning mohi-
yatini aks ettiradi. Bugungi kunda bo‘lajak o‘qituvchining kasbiy faoli-
yatidagi muvaffaqiyatlarning asosi sifatida qaralayotgan o‘qituvchining 
texnologik madaniyati talabalarning ichki imkoniyatlarini ijodiy tomonga 
yo‘naltiruvchi jarayondan iboratdir.
Har bir bo‘lajak oliy ma’lumotli mutaxassis-o‘qituvchi o‘z kasbiy 
faoliyatining ixtisosligi va xususiyatidan qat’iy nazar fundamental bilim-
larga, kasbiy malaka va ko‘nikmalarga ega bo‘lishi kerak. Ana shu bilim, 
malaka va ko‘nikmalarni egallashda, bo‘lajak mutaxassisga o‘z kasbiga 
oid u yoki bu savol yoki muammo bo‘yicha o‘z nuqtai nazarini aniqlab 
olish imkoniyatini beruvchi ijodkorlik, tadqiqotchilik va mustaqil faoliyat 
tajribasi muhim ahamiyat kasb etadi. 
Kasbiy pedagogik bilimlar ta’lim jarayonining samaradorligiga 
zamonaviy ta’lim muhiti talablari bilan talabaning o‘zgarib turuvchi 
o‘quv dasturlari sharoitida etarlicha yo‘nalish ola bilmasligi natijasida 
salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

---

218 
Oliy pedagogika ta’lim muassasalarida ta’lim oluvchining yuksak 
tayyorgarlik darajasiga va ma’naviy axloqiy saviyasiga qo‘yiladigan 
talablar ham yangilanib boradi. Ijodkor o‘qituvchi esa o‘z sohasi 
bo‘yicha yangi pedagogik texnologiya metodikalarini ajrata olmog‘i 
hamda uni amalda samarali qo‘llay bilishi lozim.