O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi berdaQ nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti

Buldurukutkabilar

Lolakabilar.

Palmakabilar.

Triuridkabilar.



Gulli o'simliklarning asosiy evolyusion yo'nalishlari qo'yidagicha sodir bo'lgan.

1. 
   Daraxtlar-butalar-ko'p yillik o'tlar-bir yillik o'tlar. O'tlar ikkilamchi yog'ochlanuvchi o'simliklar.
   
2. 
   Tik o'suvchi poyali o'simliklar - yotib, ilashib va chirmashib o'suvchi o'simliklar.
   
3. 
   Doim yashil o'simliklar - barglarini to'kuvchi o'simliklar.
   
4. 
   Doyra shaklida joylashgan utkazuvchi naylar-tarkok joylashgan naylar.
   
5. 
   Tursimon tomirlangan barglar - parallel tomirlangan barglar.
   
6. 
   Oddiy, butun barglar-oddiy, bo'lingan barglar-murakkab barglar. Murakkab barglar - ikkilamchi oddiy barglar.
   
7. 
   Ketma-ket joylashgan barglar - qarama-qarshi joylashgan barglar.
   
8. 
   Tug'ri (aktinomorf gullar-qiyshik (zigomorf)) gullar.
   
9. 
   Oddiy, yakka gullar-to'pgullar (Ko'p gullar).
   
10. 
    Gul bulaklari noanik (ko'p) gullar-gul bo'lagi kam va aniq sonli gullar.
    
11. 
    Qo’sh gulqurg'onli gullar-oddiy gulqurg'onli yoki gulqurg'onsiz gullar.
    
12. 
    Gul bulaklari birlashmagan (erkin) - gul bulaklari qo'shilgan (birlashgan).
    
13. 
    Xasharotlar bilan changlanish-shamol yordamida changlanish.
    
14. 
    Ikki urug'palali urug'-bir urug'pallali urug'.
    
15. 
    Apokarp (tutashmagan) meva-senokarp (tutashgan) meva.
    
16. 
    Ko'p sonli changchilar-kam sonli changchilar.
    
17. 
    Ikki jinsli gul-bir jinsli gul.
    
18. 
    Ko'p urug' ko'rtak-bir urug' ko'rtak.
    

XULOSA

O'simliklar dunyosida gulli o'simliklar aloxida o'rin egallaydi. Ular butun o'simliklar dunyosining yarmidan ko'progini o'z ichiga oladi. Gulli o'simliklar yer sharining deyarli hamma zonalarida uchraydi. Ularni cho'ldan yaylovlargacha bo'lgan joylarda uchratish mumkin.

Gulli o'simliklarning evolyusiyasida oddiydan murakkabga qarab yo'nalishni kuzatish mumkin.

Devon va toshkumir davrida qirqbugimlar, plaunlar va qirqqo'loqlar (paporotniklar) keng tarqalgan va sporali o'simliklar, o'simliklar dunyosida xukmronlik kilgan.

Dastlabki urug'li o'simliklar esa devon davrining oxirlarida paydo bo'lib, mezozoy erasida keng tarqalgan.

Mezozoy erasining oxirlari va bur davrining boshlarida yopik urug'li o'simliklar vujudga kelib, keyinchalik ular yer sharidagi asosiy xukmron o'simlikka aylangan. Umuman yopik urug'li o'simliklarning yoshi taxminan 120-130 mln yilgan to'g'ri keladi.

Yopik urug'li o'simliklarning yer sharida qisqa vaqtda, quruqlikda keng tarqalishiga baxo berib, M.I.Golenkin «Gulli o'simliklar yashash uchun ko'rash goliblaridir» deb ta'rif bergan edi

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   S.M. Mustafaev Botanika T. 2002. 470 bet. 325-betda.
   
2. 
   M.Mo’minov, A. Mamadaliev, A. To’xtaboev. Botanikadan amaliy mashg’ulotlar. T. 2010.170 bet. 117-betda.
   
3. 
   P. Xalmuratov, K. Abipov, A. Saytova. Botanika. Yuqori darajali o’simliklar sistematikasi (o’quv qollanma). QMU. 2001. 112 bet. 13-betda.
   
4. 
   Tursunboeva Gulbahor Sultanovna,Komilova Shoira Rafiqovna Botanika asoslari (O’quv qo’llanma) Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat pedagogika universiteti Toshkent-2009 54-bet
   
5. 
   Toshmuhamedov Q. I. O’simliklar sistematikasidan amaliy mashg’ulotlar. – T.: O’qituvchi 2003.
   
6. 
   Xudoyqulov S. M. Nazarenko L. N. O’simliklar sistematikasidan amaliy mashg’ulotlar. – T.: O’qituvchi. 1984.
   
7. 
   www.Ziyonet.uz.com kutubxonasi
   
8. 
   www. Google.uz
   
9. 
   www.arxiv. Uz