O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti xidirova g. R., Raxmatullayeva f. M

 
4.2. Barqaror va o‘zgaruvchi omillar. Tabiiy-qlimiy, jo’grofik, madaniy-tarixiy 
omillar 
Turizm rivojlanishiga ta’sir etuvchi asosiy omillar statik va dinamik omillarga 
ajratiladi. 
1. Statik omillar – tabiiy-jo’g’rofiy va tarixiy-madaniy omillarning majmui. 
Bu omillar o’zgarmas mohiyatga ega. Inson ularni faqatgina turistik 
ehtiyojlarga moslashtiradi, foydalanish uchun yanada qulayroq qilishi 
mumkin. Tabiiy-iqlim va jo’g’rofiy omillar go’zal va boy tabiat, iqlim, 

---

45 
hudud relefi, er osti boyliklarida (mineral suvlar, g’orlar va h.z) namoyon 
bo’ladi. 
2. Dinamik omillar – demografik, ijtimoiy-iqtisodiy, moddiy-texnik, siyosiy 
omillar. Bu omillar zamon va makonda o’zgaradigan turli xil mohiyat va 
baholarga ega bo’lishi mumkin
17
Mintaqa turizmga quyidagi omillar vositasida ta’sir ko’rsatadi: 

tabiiy-jo’g’rofiy (tabiat, iqlim, hudud relefi va h.z.); 

madaniy-tarixiy (arxitektura yodgorliklari, tarixiy yodgorliklar va h.z); 

demografik (mintaqa aholisining yoshi, mehnatga layoqatli aholi sonining 
o’sishi);

ijtimoiy-iqtisodiy (ta’lim, madaniyat, aholining estetik ehtiyojlari darajasining 
oshishi, bo’sh vaqt tuzilmasining o’zgarishi); 

moddiy-texnik (infratuzilmaning rivojlanishi – transport, joylashtirish 
vositalari, umumiy ovqatlanish korxonalari, rekreastion soha, chakana savdo 
va h.z.); 

siyosiy (mintaqadagi barqarorlik, iqtisodiy va moliyaviy vaziyat, mintaqada 
sayohat qilishning xavfsizlik darajasi). 
Shunday qilib, turizm va u rivojlanayotgan hudud (mintaqa) o’zaro ta’sir 
ko’rsatadi, o’zaro bg’liq va o’zaro bir-birini to’ldiradi (4.1-rasm)
18
. 
Omillar
tabiiy-jo’g’rofiy 
madaniy-tarixiy 
demografik 
ijtimoiy-iqtisodiy 
moddiy-texnik 
siyosiy 
Funkstiyalar