O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti xidirova g. R., Raxmatullayeva f. M

 
M 
I 
N 
T 
A 
Q 
A 
T 
U 
R 
I 
Z 
M 
bandlikni ta’minlash 
to’lov balansini 
sog’lomlashtirish 
daromad yaratish 
takror ishlab chiqarish 
17
Карпова Г. А., Хорева Л. В. Экономика и управление туристской деятельностью: учебное 
пособие в 2-х частях / – СПб.: Изд-во СПбГУЭФ, 2011.стр.44. 
18
Л. В. Ковынева. Региональный туризм : монография. – Хабаровск : Изд-во ДВГУПС, 
2005.- стр.7.

---

46 
4.1-rasm. Mintaqaviy rivojlanish omillari va turizm funkstiyalarining 
o’zaro ta’siri
Hozirgi kunda turizm nafaqat yuqori darajada rivojlanayotgan iqtisodiy 
kompleks bo’lgani uchun balki, qtisodiy o’sishning muhim katalizatori bo’lgani 
sababli jahon iqtisodiyotida, alohida mamlakatlar iqtisodiyoda muhim rolga ega 
bo’lib bormoqda. Turizmning yuqori sur’atlarda rivojlanib borishi iqtisodiyotning 
boshqa tarmoqlarining: savdo, transport, maishiy xizmat ko’rsatish, qishloq 
xo’jaligi, qurilish va boshqalarning rivojlanishiga olib keladi. Sayyohlarning 
taraqqiyotning zamonaviy shart-sharoitida doimiy o’sib boruvchi ehtiyojlarini 
ta’minlash 
uchun 
turistik 
bozorning 
maksimal 
darajada 
to’yinishiga 
ko’maklashuvchi tarmoqlar majmuini o’rganish zarur.  
 4.3. Tashqi va ichki omillar 
Yuqoridagilardan tashqari turizmga ta’sir etuvchi omillarni tashqi (ekzogen) va 
ichki (endogen) omillarga ajratish mumkin.
Tashqi (ekzogen) omillar turizmga demografik va ijtimoiy o’zgarishlar 
vositasida ta’sir qiladi. Iqtisodiy rivojlangan mamlkatlarda turmush darajasi va 
sifatining oshishi insonlarda dam olish, sayohat qilish, ko’ngil ochish, insoniyatning 
umumiy madaniy qadriyatlarini o’rganish uchun ko’proq bo’sh vaqt va 
imkoniyatning paydo bo’lishiga olib keldi.
Ijtimoiy-iqtisodiy omillarning turizm rivojlanishiga ta’siri doimiy ravishda 
o’sib bormoqda. Globallashuv jarayonlari va mamlakatlarning jahon hamjamiyatiga 
integrastiyalashuvi turizmning jahon ko’lamida ommaviy hodisaga aylanishiga olib 
keldi. 
Ichki (endogen) omillar – turizm sohasining ichida ta’sir ko’rsatuvchi omillar. 
Masalan ularga moddiy-texnik omillarni kiritish mumkin.
Mintaqaviy turizm rivojlanishiga ta’sir etuvchi endogen omillar quyidagi 2.2-
jadvalda aks ettirilgan. Bu jadvalda ko’rsatilgan turizm rivojlanishiga ta’sir etuvchi 
omillar alohida tadqiqot ob’ektini shakllantiradi.
4.2-jadval.