O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti turdiqulov T

Nazariy tusuncha:
Qo‗ylardan qirqib olinadigan jun yengil sanoat uchun 
eng muhim xom-ashyo hisoblanadi, undan turli xildagi kiyim-kechak, sholcha va 
gilam, turli jun gazlamalar tayyorlanadi. Jun - teri mahsuloti hisoblanadi va qo‗y 
embrionining 60-85 kunligida epidermis qavatidan tashkil topgan follikulalardan 
o‗sib chiqadi.
Jun tolalarining tiplari.
Jun qatlami bir qancha tipdagi jun tolalardan tashkil 
topgan. Masalan, tivit, oraliq, dag‗al, o‗lik jun (76-rasm). 
Tivit
o‗ta nozik, cho‗ziluvchan, diametri 15-25 mikron, uzunligi 5-15 sm 
atrofida bo‗lgan, texnologik jihatdan juda qimmatli jun tipi hisoblanadi. Uning 
o‗zagi bo‗lmaydi. 
Oraliq jun
barcha xususiyatlariga ko‗ra tivit va dag‗al jundan farq qiladi. 
Diametri 25-29 mikron atrofida, uzunligi har xil bo‗ladi. Yarim mayin junli 
qo‗ylarda bunday tipdagi jun ko‗p bo‗ladi. Uning o‗zak qismi onda-sonda uchraydi 
va nozik bo‗ladi. 
Dag‘al jun
(qil) ancha yo‗g‗on, diametri 30-150 mikron va ancha o‗siq 
bo‗lib, ko‗proq dag‗al junli qo‗ylarda bo‗ladi. Junning o‗zagi yaxshi ifodalangan. 

---

163 
O‘lik jun
yo‗g‗on, mo‗rt, xira, bo‗yab bo‗lmaydigan, jun sifatiga salbiy ta'sir 
ko‗rsatuvchi tip hisoblanadi. Bunday jun asosan dag‗al junli qo‗ylarda uchraydi.
Quruq jun
dag‗al jun sifatida, yaltiroqlik xususiyatini yo‗qotgan (xira), qalin 
tolalardan tashkil topgan. 
Qoplovchi jun
yo‗g‗on, kalta va qattiq, lekin yaltiroq tolalardan tashkil 
topgan, u qo‗ylarning oyog‗ida va yuz qismlarida bo‗ladi va kalta bo‗lganligi 
uchun texnologik jihatdan ahamiyatga ega emas. 
Qo‗ylarning jun mahsuldorligi quyidagicha baholanadi. 
1. Tashqi ko‗rinishi bo‗yicha (jun qoplamining o‗sishi, qat-qatligi va b.); 
2. Jun qirqimining tabiiy (yuvilmagan) holati va sof (yuvilgan) jun chiqimi; 
3. Junning fizikaviy xossalarini o‗rganish (uzunligi, ingichkaligi, qalinligi, 
jingalakligi, jun tutamining bir tekisdaligi va b.) asosida baholanadi.