O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi guliston davlat universiteti san`atshunoslik fakulteti

Topshiriqlarning didaktik maqsadi. Qirqimlarning hosil bo‘lishi, turlari, o‘ziga xos ko‘rinishlari tatbiq qilinishini o‘rganish.

“Qirqimlar” mavzusi yuzasidan 1-guruh topshiriqlari: Qirqimlarni hosil qilish.

№	O‘quvchilar o’zlashtirilishi lozim bo‘ladigan materiallari	Topshiriqni bajarish uchun ko‘rsatmalar
	Quyidagi savollarga javob tayyorlang.	O‘quvchilar guruhi bilan hamkorlikda ishlang:
1.	Qirqimlarning kesimdan farqi.	Barcha savollar bo‘yicha o‘z fikringizni grafik usulda isbotlashga urining.
2.	Qirqimlarni standartga binoan bajarilishi.
3.	Qirqimlarni belgilash.
4.	Qirqimlarda kesim yuzalarini shtrixovkalash.
5.	Qirqimlarning turlarini tatbiq qilish sabablari.
6.	To‘liq qirqim hosil qilishning sababi.
7.	Qirqimlarda shartlilik va soddalashlirishlar.

“Qirqimlar” mavzusi yuzasidan 2-guruh topshiriqlari: “Oddiy va mahalliy qirqimlar”.

№	O‘quvchilar o’zlashtirilishi lozim bo‘ladigan materiallari	Topshiriqni bajarish uchun ko’rsatmalar
	Quyidagi savollarga javob tayyorlang.	O‘quvchilar guruhi bilan hamkorlikda ishlang:
1.	Oddiy qirqimlarni hosil qilish.	Barcha savollar bo‘yicha o‘z fikringizni grafik usulda isbotlashga urining.
2.	Oddiy qirqimlarning turlari.
3.	Qirqimlarni bitta, ikkita va uchta ko‘rinishlarda shtrixlash.
4.	Oddiy qirqimlarni belgilash.
5.	Oddiy qirqimlarni tatbiq qilish shartlari.
6.	Oddiy qirqimlarda soddalashtirish va shartliliklar.
7.	Mahalliy qirqimlar

“Qirqimlar” mavzusi yuzasidan 3-guruh topshiriqlari: Qirqimning yarmini (qismini ) ko‘rini shning yarmi ( qis mi) bilan birlasht irib tasvirlash.

№	O‘quvchilar o’zlashtirilishi lozim bo‘ladigan materiallari	Topshiriqni bajarish uchun ko‘rsatmalar
	Quyidagi savollarga javob tayyorlang.	O‘quvchilar guruhi bilan hamkorlikda ishlang:
1.	Qirqimlarning yarmini ko‘rinishning yarmi bilan birlashtirib tasvirlash shartlari.	Barcha savollar bo‘yicha o‘z fikringizni grafik usulda isbotlashga urining.
2.	Qirqimlarning bir qismini ko‘rinishning bir qismi bilan birlashtirib tasvirlash shartlari.
3.	Mazkur qirqimlarda kesim yuzlarini shtrixovkalash.
4.	Mazkur qirqimlarni belgilash.
5.	Mazkur qirqimlarni tasvirlash usullari.
6.	Mazkur qirqimlarda soddalashtirish va shartlilik.
7.	Mazkur qirqimlarning mahalliy qirqimdan farqi.

“Qirqimlar” yuzasidan 4-guruh topshiriqlari: “Murakkab qirqimlar” .

№	O‘quvchilar o’zlashtirilishi lozim bo‘ladigan materiallari	Topshiriqni bajarish uchun ko’rsatmalar
	Quyidagi savollarga javob tayyorlang.	O‘quvchilar guruhi bilan hamkorlikda ishlang:
1.	Murakkab qirqimlarni hosil bo‘ lishi va uning turlari.	Barcha savollar bo‘yicha o‘z fikringizni grafik usulda isbotlashga urining.
2.	Murakkab qirqimlarni belgilash.
3.	Pog‘onali qirqim.
4.	Siniq qirqim.
5.	Murakkab qirqimlarni barcha ko‘rinishlarda shtrixovkalash.
6.	Murakkab qirqimlarning oddiy qirqimlardan farqi.
7.	Murakkab qirqimlarda soddalashtirish va shartliliklar.

O‘quvchilar guruhi mazkur topshiriqlarning bittasini bajaradi va shu qism bo‘yicha “mutaxassis”ga aylandi.

Agar guruh a'zolari bir vaqtning o‘zida ikkita topshiriqni bajarishsa quyidagilarga erishiladi:

1. 
   Akademik-bilim va ijodiy izlanish natijasiga ko‘ra o‘quv topshiriqlaridan ko‘zlagan maqsadga erishiladi.
   
2. 
   Mutaxxasis-psixolog dars davomida yuksak bilim madaniyatiga ega bo‘ladi.
   

Hamkorlikda o‘qitishning “Arra” metodiga tavsiya etiladigan “Qirqimlar” mavzusiga 4 qismli test savollari.

1. 
   qism. Qirqimlarni hosil qilish.
   

1. 
   Qirqim nima?
   

1. 
   Detalning kesuvchi tekislikdagi tasviri.
   
2. 
   Detaning kesuvchi tekislikdagi va undan oldingi qismi tasviri.
   
3. 
   Detalning tekislikdagi tasviri va u bilan birga orqa qismini ham qo‘shib ko‘rsatilgan tasviri.
   
4. 
   Detalning yaqqol tasviri.
   

2. 
   H ga parallel qirqim nima deyiladi?
   

1. 
   Frontal qirqim.
   
2. 
   Gorizantal qirqim.
   
3. 
   Profil qirqim.
   
4. 
   Mahalliy qirqim.
   

3. 
   Detalning bir qismidagi teshik qirqib olib ko‘rsatilsa, qanday qirqim hosil bo‘ladi?
   

1. 
   Murakkab qirqim.
   
2. 
   Oddiy qirqim.
   
3. 
   Mahalliy qirqim.
   
4. 
   Kesim.
   

4.Oddiy qirqimni hosil qilishda kesuvchi tekislik yaqqol tasvirda qanday belgilanadi?

1. 
   Lotin alifbosining istalgan bosh harfida.
   
2. 
   Ikkita har xil bosh harfda.
   
3. 
   A-A yoki T-T ko‘rinishida.
   
4. 
   Belgilanmaydi.
   

5. 
   Hosil qilingan oddiy qirqim chizmada (detal simmetrik bo‘lmasa) qanday belgilanadi?
   

1. 
   Lotin alifbosining istalgan bosh harfida.
   
2. 
   Ikkita har xil bosh harfda.
   
3. 
   A-A yoki T-T ko‘rinishida.
   
4. 
   Belgilanmaydi.
   

6. 
   Hosil qilingan oddiy qirqim chizmada (detal simmetrik bo‘lsa) qanday belgilanadi?
   

1. 
   Lotin alifbosining istalgan bosh harfida.
   
2. 
   Ikkita har xil bosh harfda.
   
3. 
   A-A yoki T-T ko‘rinishida.
   
4. 
   Belgilanmaydi.
   

7. 
   Detal (val) ning uchidagi teshik mahalliy qirqimda ochib ko‘rsatilsa, u qanday belgilanadi?
   

1. 
   Ikki nuqtali shtrix-punktir chiziqda.
   
2. 
   To‘lqinsimon ingichka tutash chiziqda.
   
3. 
   Ikkita kalta yo‘g‘on chiziqda.
   
4. 
   Belgilanmaydi.
   

8. 
   Detalning qirqilgan joyi shartli qanday ko‘rsatiladi?
   

1. 
   Qirqilgan joy konturi yo‘g‘onroq chiziqda chizib chiqiladi.
   
2. 
   Qiriqilgan joy konturi ichi 45^o burchakdagi ingichka tutash chiziqda shtrixlab chiqiladi.
   
3. 
   Qirqilgan joy konturi shtrix chiziqda tasvirlanadi.
   
4. 
   Shtrixlanmaydi.
   

9. 
   Detal plastmassadan yasalgan bo‘lsa, qirqimga tushgan joyi qanday ko‘rinishda shtrixlanadi?
   

1. 
   Bir tomonlama 45^o burchakda.
   
2. 
   Ikki nuqtali shtrix-punktir chiziqda.
   
3. 
   To‘lqinsimon tutash chiziqda.
   
4. 
   Ikki tomonlama 45^o burchakda katak ko‘rinishida.
   

10. 
    Qirqimning kesimdan farqi nimada?
    

1. 
   Detalning kesuvchi tekislikdagi tasviri va u bilan birga qo‘shib tasvirlangan detalning orqa qismi.
   
2. 
   Detalning faqat kesuvchi tekislikdagi tasviri.
   
3. 
   Detalning yaqqol tasviri.
   
4. 
   Detalning son ishorali tasviri.
   

2. 
   qism. Oddiy va mahalliy airaim.
   

1. 
   V ga parallel qiriqim nima deyiladi?
   

1. 
   Mahalliy qirqim.
   
2. 
   Profil qirqim.
   
3. 
   Gorizontal qirqim.
   
4. 
   Frontal qirqim.
   

2. 
   Detalning bir qismidagi chuqurcha qirqim orqali ochib ko‘rsatilsa, qanday qirqim bajarilgan bo‘ladi?
   

1. 
   Murakkab qirqim.
   
2. 
   Oddiy qirqim.
   
3. 
   Mahalliy qirqim.
   
4. 
   Pog‘onali qirqim.
   

3. 
   W ga parallel tekislik bilan detal qirqilganda qanday qirqim hosil bo‘ladi?
   

1. 
   Gorizontal qirqim.
   
2. 
   Fromtal qirqim.
   
3. 
   Profil qirqim.
   
4. 
   Mahalliy qirqim.
   

4. 
   Oddiy qirqimlar detal ko‘rinishlarida qanday shtirxlanadi?
   

1. 
   Qirqim yuzalari har xil yo‘nalishda shtrixlanadi.
   
2. 
   Qirqim yuzalari bir yo‘nalishda, oraliq masofalari har xil masofada shtrixlanadi.
   
3. 
   Qirqim yuzalari bir tomonlama 45^O burchak ostida, masofalari o‘zaro bir xil qilib shtrixlanadi.
   
4. 
   Shtrixlanmasligi mumkin.
   

5. 
   Chizmada oddiy qirqimlar qanday belgilanadi?
   

1. 
   Detal simmetriya chizig‘i orqali qirqilgan bo‘lsa, qirqim tasvirlangan ko‘rinish ustiga A-A deb yoziladi.
   
2. 
   Detal simmetriya chizig‘i orqali.
   
3. 
   Detalning simmetriya chizig‘i orqali o‘tuvchi kesuvchi tekislik A harflrda belgilanadi.
   
4. 
   Detalning simmetriya chizig‘i orqali o‘tuvchi tekislik o‘tkazilsa ham u belgilanmaydi.
   

6. 
   Detal elementlari spitsa (kegay), yupqa devor (qovurg‘a) kabilar bo‘ylama qirqimning qismi qanday chiziq ajratib turadi.
   

1. 
   To‘lqinsimon ingichka tutash chiziq.
   
2. 
   Shtrix-punktir chiziq.
   
3. 
   Ikki nuqtali shtrix-punktir chiziq.
   
4. 
   Bir qismini shtrix-punktir va to‘lqinsimon ingichka tutash chiziq.
   

3.