O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

 agrar munosabatlar deyiladi. 
Yerning hosil berish qobiliyatiga tuproq unumdorligi deyiladi
.
U 
tabiiy yoki iqtisodiy bo‗lishi mumkin. Uzoq yillar davomida kishilarning 
hech qanday aralashuvisiz, tabiiy o‗zgarishlar natijasida yerning ustki 
qatlamida o‗simlik «oziqlanishi» mumkin bo‗lgan turli moddalarning 
vujudga kelishi yerning tabiiy unumdorligi deyiladi. 
Agar tuproq unumdorligi kishilarning tabiatga ta‘siri natijasida, ya‘ni 
tuproq tarkibi va dehqonchilik usullarini yaxshilash sun‘iy yo‗l bilan, 
(masalan, yerni organik va kimyoviy o‗g‗itlash, ishlab chiqarishni 
mexanizatsiyalash, ilmiy asoslangan sug‗orish, irrigatsiya va 
melioratsiya kabi ishlab chiqarish usullarini joriy qilish hamda boshqa 
shu kabi yo‗llar bilan) amalga oshirilsa, bu iqtisodiy unumdorlikni 
tashkil qiladi. 
Qishloq xo‗jalik korxonalarida ham asosiy kapital turli xil traktorlar, 
mashinalar, transport vositalari, bino, inshootlar, ko‗p yillik daraxtlar, 
mahsuldor chorva hamda ish hayvonlari, shuningdek, xizmat muddati 
bir yildan ortiq bo‗lgan turli xil asbob-uskunalardan tashkil topadi.
Qishloq xo‗jaligida muhim ishlab chiqarish vositasi hisoblangan yer 
pul bilan bilan baholanmasligi, ya‘ni qiymati o‗lchanmasligi tufayli, 
kapital qiymati tarkibida hisobga olinmaydi. Qishloq xo‗jaligida mavjud 
bo‗lgan asosiy kapitalning ayrim turlari, masalan, ko‗p yillik daraxtlar, 
mahsuldor chorva, ish hayvonlari, sug‗orish inshootlari va boshqalar 
sanoat tarmoqlarida bo‗lmaydi.

---

84 
O‗zbekistonda yer davlat mulki hamda umummilliy boylik 
bo‗lganligi sababli yerga bo‗lgan mulkchilik, yerga egalik qilish va 
yerdan foydalanish masalalari alohida ajratib tahlil qilinishi lozim. 
Yerga egalik 
jismoniy va huquqiy shaxslarning ma‘lum yer 
uchastkasiga tarixan tarkib topgan asoslardagi yoki qonun hujjatlarida 
belgilangan tartibdagi egalik huquqini tan olishini bildiradi.