Oʻzbeкiston respubliкasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Kadirov axborot texnologiyalari

Tarmoq qurilmalari. 
Kompyuter tarmogʻining ishlashi uchun 
zarur boʻlgan qurilmalar tarmoq qurilmalari deyiladi. 
Marshrutizator yoki router (ingl. Router)
– maxsus tarmoq 
kompyuteri boʻlib, u tarmoq topologiyasi haqidagi ma’lumot va 
berilgan qoidalar asosida paketlarni tarmoq segmentlari orasida 
uzatish haqida qaror qabul qiluvchi qurilma.
Tarmoq kommutatori yoki svitch (ingl. switch)
– bitta segment 
chegarasida 
kompyuter 
tarmogʻining 
bir 
nechta 
tugunini 
birlashtiruvchi qurilma. Kommutator ma’lumotlarni faqat qabul 
qiluvchiga yuboradi. Bu esa ma’lumotlar almashish tezligini va 
tarmoq xavfsizligini oshiradi. 
Tarmoq konsentratori yoki xab(ingl. hub)
– bir nechta 
kompyuterlarni 
Ethernet 
tarmogʻiga 
kabellar 
yordamida 
birlashtiruvchi tarmoq qurilmasi
59
.
Tarmoq hosil qilishda foydalaniladigan kabel turlari: 
Koaksial kabel.
U tezligi 10 Mbit/sek gacha va eng yuqori ta’sir 
radiusi 500 m boʻlgan bitta uzatish kanaliga ega.
8.1-rasm. Koaksial kabel 
Oʻrama juft kabel (vitaya para) – 
aloqa kabelining turi. 
Ekranlangan kabel elektr magnit halaqitlariga ancha bardoshli 
boʻladi. Ushbu kabelning kamchiliklari signallarning soʻnish 
koeffitsienti yuqoriligi va elektrmagnit halaqitlariga yuqori 
darajada sezgirligi, shuning uchun oʻrama juftlikdan foydalanishda 
59
Faithe Wempen. Computing Fundamentals IC3 EDITION. John Wiley & Sons 
Ltd, United Kingdom. 2014. p 452-453. 
251

---

faol qurilmalar oʻrtasidagi eng yuqori masofa 100 metrgacha 
boʻladi.
8.2-rasm. Oʻrama juft kabel 
Optik tolali
kabel tarmoqda foydalaniladigan eng yangi 
texnologiya hisoblanadi. Bunda axborot eltuvchi yorugʻlik nuri 
boʻladi, u tarmoq tomonidan oʻzgartiriladi va signal shaklini oladi. 
Bunday tizim tashqi elektr halaqitlariga bardoshli va shuning uchun 
ma’lumotlarni tez va xatosiz uzatish mumkin boʻladi, hamda 
uzatilayotgan axborotning maxfiyligini ta’minlaydi
60
.