O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Mirsaidov, T. M. Sobirjonov nazariy mexanika
Oʻzaro kesishuvchi oʻqlar atrofidagi aylanishlarni qoʻshish
Yüklə 6,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.Oʻzaro kesishuvchi oʻqlar atrofidagi aylanishlarni qoʻshish.
a)Burchakli tezliklarni qoʻshish. Krivoship 2 -ga oʻrnatilgan a 1 a qoʻzgʻaluvchi oʻq atrofidagi burchakli tezlik bilan aylanayotgan jismning harakatini nisbiy harakat deb hisoblaylik (3.72-shakl,a). Qoʻzgʻaluvchi a 1 a oʻq bilan O nuqtada kesishuvchi qoʻzgʻalmas b 1 b oʻq atrofida -burchakli tezlik bilan aylanuvchi krivoshipning harakatini koʻchirma harakat deb hisoblaylik. Oʻzaro kesishuvchi oʻqlar atrofidagi bunday harakatlarning sxematik koʻrinishi (3.72-shakl,b)da tasvirlangan. 184 Oʻz-oʻzidan ma’lumki oʻqlarning kesishgan nuqtasidagi tezlik nolga teng boʻladi va jismning harakati qoʻzgʻalmas O nuqtaning atrofidagi harakatidan iborat boʻladi. U holda jismning shu ondagi burchakli tezligi - boʻlib, O nuqtadan oʻtuvchi oniy aylanish oʻqi boʻylab yoʻnaladi. Jismning absolyut burchakli tezligi -ni aniqlash uchun, uning radius vektori boʻlgan ixtiyoriy M nuqtasining tezligini aniqlaymiz. M nuqta oʻzining nisbiy harakatida (Oa oʻq atrofidagi aylanishda) (3.106) formulaga asosan tezlik oladi, koʻchirma harakatida esa boʻladi. U holda M nuqtaning absolyut tezligi, quyidagicha boʻladi (3.115) Lekin, natijaviy harakat oniy aylanish oʻqi atrofidagi -burchakli tezlik bilan aylanma harakat boʻlganligi uchun, nuqtaning absolyut tezligi quyidagicha boʻladi, (3.116) M nuqta ixtiyoriy ravishda olinganligi uchun, yuqoridagi tengliklar barcha nuqtalar uchun oʻrinli boʻladi va jismning absolyut tezligi (3.117) boʻladi. Shu sababli, O nuqtada kesishuvchi oʻqlar atrofidagi ikkita aylanma harakatning yigʻindisi, shu O nuqtadan oʻtuvchi Oc oniy aylanish oʻqi atrofidagi aylanma harakatga teng boʻlar ekan va bunday aylanma harakatning burchakli tezlik vektori nisbiy va koʻchirma harakatlarning burchakli tezliklarining vektor yigʻindisiga teng boʻlar ekan. Os oniy aylanish oʻqi, va vektorlarga 3.72-shakl. 185 qurilgan parallelogrammning diagonali boʻylab yoʻnalar ekan, ya’ni absolyut burchakli tezlik vektori - boʻylab yoʻnalar ekan. Vaqt oʻtishi bilan oniy aylanish oʻqi Os oʻzining yoʻnalishini asta sekin oʻzgartirib boradi va boshi O nuqtada joylashgan konussimon yuzali sirt ustida harakat qiladi. Agar jism O nuqtada kesishuvchi bir necha oʻqlar atrofidagi aylanma harakatlarda ishtirok etsa, u holda (103) formulani birin ketin qoʻllash natijasida, shu berilgan aylanishlarning vektor yigʻindisi (teng ta’sir etuvchisi) boʻylab yoʻnalgan, oniy aylanish oʻq atrofidagi yakuniy harakatdan iborat boʻladi, ya’ni (3.118) Yüklə 6,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|