O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. T. Asqarova, G‘. E. Zaxidov, L. F. Amirov makroiqtisodiy siyosat

 
Qisqacha xulosalar 
Jahon valyuta tizimi - bu, xalqaro ayirboshlashning barcha shakllariga xizmat 
qilishga va ularning samarali rivojlanashini ta’minlashga qaratilgan mamlakatlar 
o‘rtasidagi valyuta munosabatlarining yig‘indisidir. 
Milliy valyuta tizimi
 
mamlakat pul tizimining tarkibiy qismi bo‘lib, valyuta 
munosabatlarining yig’indisi sifatida maydonga chiqmaydi, balki ushbu 
munosabatlarning faqat qonunchilik aktlari bilan tashkil etilish tartibini belgilaydi. 
Milliy valyuta kursining barqarorligiga ta’sir qiluvchi muhim omillardan biri, 
shubhasiz, inflatsiya hisoblanadi. Inflyasiya ta’sirida milliy valyutaning qadri 
pasayadi. 
 
Nazorat va muhokama uchun savollar 
1.
Valyuta bozorining davlat tomonidan tartibga solinishi nima? 
2.
Valyuta kursini tartibga solish usullari qaysilar? 
3.
Valyuta kursining maqsadli salohiyatini o‘rnatish nima? 
4.
Valyuta kursining o‘zgarishlari kutilgan o‘zgarishlardan oshib ketganda 
uning oldini olish yo‘llari qanday? 
5.
Milliy valyutaning barqarorligi nima? 

---

276 
15-BOB. DAVLATNING TASHQI IQTISODIY SIYOSATI 
 
15.1. Makroiqtisodiy modelda tashqi savdo 
Tashqi iqtisodiy siyosat-bu davlatning o‘zaro foydali tashqi aloqalarni 
rivojlantirish, mamlakat iqtisodiyotini jahon xo‘jaligi bilan integratsiyalashuvini 
ta’minlashga qaratilgan siyosatidir. Tashqi iqtisodiy faoliyat tashqi iqtisodiy 
aloqalarni ro‘yobga chiqarish jarayonidir. Bu siyosatning asosiy maqsadi milliy 
iqtisodiyotning jahon xo‘jaligidagi mavqeini mustahkamlashdir.
Unga binoan eksport va import, chetga kapital chiqarish va chetdan kapital 
kiritish, ishchi kuchi migratsiyasiga doir tadbirlar amalga oshiriladi. Bu siyosatda 
bojxona to‘lovlari, eksport-import litsenziyalari va kvotalari kabi vositalar 
qo‘llaniladi. Aytilgan vositalar iqtisodiy chegara hosil etib, milliy iqtisodiyotni 
himoya qiladi. Eksportni kuchaytirish zarur bo‘lsa, unga litsenziyalar (ruxsatnoma) 
beriladi, eksport kvotasi oshiriladi. Bordi-yu importni qisqartirish ma’qul bo‘lsa, 
uning kvotasi kamaytiriladi, import uchun boj to‘lovi oshiriladi, importga litsenziya 
berish chegaralanadi.
Biror mamlakatning tashqi iqtisodiy faoliyatga bevosita va bilvosita aralashuvi 
jarayoni eksport va import hajmi va tarkibiga ta’sir ko‘rsatish orqali ichki bandlilikni 
ta’minlash, iqtisodiy o‘sishga erishish, makroiqtisodiy barqarorlikni ta’minlash, 
to‘lov balansini yaxshilash hamda valyuta kursini tartibga solish maqsadlarini ko‘zda 
tutadi. Davlat tomonidan amalga oshiriladigan bunday tadbirlar savdo siyosati deb 
yuritiladi.