O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. T. Asqarova, G‘. E. Zaxidov, L. F. Amirov makroiqtisodiy siyosat
Yüklə 1,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
birinchi yo‘nalishi
investitsiya muhitiga har tomonlama ta’sir ko‘rsatish, ya’ni xorijiy investitsiyalar uchun qulay sharoitlar yaratishdan tabiiy monopoliyalarni islohot qilishgacha. Investitsiya muhiti tushunchasidan kelib chiqqan holda bunday vazifa umumiy bo‘lib iqtisodiyotdagi tarkibiy o‘zgartirishlarning butun majmuasiga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Xorijiy ilmiy manbalar va respublika olimlarining tadqiqotlarida “investitsiya muhiti” tushunchasi unga ta’sir etuvchi omillar bilan birgalikda turlicha talqin etiladi. Masalan, 2005-yilda Jahon rivojlanishi ma’ruzasida 37 investitsiya muhiti tushunchasi kompaniyalar imkoniyatlarini aniqlovchi va ularda har bir joyning o‘ziga xos va ularda samarador investitsiyalarni amalga oshirishga, ish joylarini barpo etishga va o‘z faoliyatini kengaytirishga rag‘batlantiruvchi kuchni shakllantiruvchi omillar majmuasi deb anglanishi ko‘rsatilgan. Iqtisodiy tushuncha sifatida ta’riflanuvchi investitsiya muhiti moliyaviy yoki moddiy mablag‘larning iqtisodiy jalb etuvchanligi, ijtimoiy-siyosiy tavsifga ega xavflarning yo‘qligi, me’yoriy-huquqiy negizning barqarorligi va takomillashtirilganidan shakllanadi. Shuning uchun, moliyaviy va moddiy mablag‘lar daromadligi hamda davlat va tadbirkorlik subyektlari manfaatlari monandligining barcha iqtisodiy omillari majmuini, ular investor yoki investitsiya qilinuvchi tomon tegishli bo‘lishiga qaramasdan, baholashga asoslanish afzal. Biznes yuritishning quyidagi sharoitlari qiyoslangan: mamlakat darajasi, kompaniyani ochish, litsenziyalash, ishchi va xizmatchilarni yollash, mulkni ro‘yxatga olish, kredit olish, investor manfaatlarini himoyalash, soliqlarni to‘lash, xalqaro savdo yuritish, shartnomalarni bajarish va kompaniyani yopish. To‘g‘ridan- to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar uchun investitsiya muhitinining qiyosiy jalb etuvchanligi 37 Доклад о мировом развитии – 2005. Обзор “Улучшение инвестиционного климата в интересах всех слоев населения”. – Вашингтон, 2005. -С.18. 173 asosida aniqlanadigan mamlakat darajasi aniq bir mamlakatga investitsiya oqimi hajmlarini aniqlashda doimo qo‘llash mumkin emas. Investitsiya muhitini shakllantirishda asosiy rolni davlat boshqaruv organlarining siyosati va harakatlari o‘ynaydi. Davlat boshqaruv organlari investitsiya muhitining jug‘rofiy joylashish yoki iste’molchilarning istaklari kabi ayrim yo‘nalishlarini o‘zgartira olishmaydi. Ammo ular boshqa bir qator omillarga katta ta’sir ko‘rsatadi. Xarajatlarga, xavflarga va to‘siqlarga nisbatan to‘g‘ridan- to‘g‘ri ta’sir qilish investitsiya rejimi bilan bog‘liq bo‘lgan siyosat choralaridir. Shunday qilib, investitsiyalarning uzoq muddatliligi barqarorlik va xavfsizlik masalalarining muhimligini ta’kidlaydi, ayniqsa egalik huquqi kafolatlariga nisbatan. Investitsiyalar uchun muhim ishlab chiqarish omillari bu moliya, infratuzilma va mehnat resurslaridir. Iqtisodiyotni modernizatsiya qilish davrida O‘zbekiston Respublikasi hukumati tomonidan qulay investitsiya muhitini yaratish bo‘yicha maqsadli siyosat olib bormoqda. Uning asosi quyidagi tamoyillardan iborat va ularga asoslangan holda respublikada investitsiya faoliyati amalga oshirilmoqda: -tashqi iqtisodiy faoliyatni yanada erkinlashtirish bo‘yicha maqsadli siyosatni amalga oshirish; -mamlakat iqtisodiyotiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri kapital qo‘yilmalarning keng jalb qilinishini ta’minlovchi huquqiy, ijtimoiy-iqtisodiy va boshqa sharoitlarni yanada takomillashtirish; -respublikaga samarali xorijiy texnologiyalarni olib kiruvchi, milliy xo‘jalikning zamonaviy tuzilmasini tashkil etishga ko‘maklashuvchi chet el investorlariga nisbatan ochiq eshiklar siyosatini bosqichma-bosqich olib borish; -respublika mustaqilligini ta’minlovchi hamda raqobatbardosh mahsulotlarning ishlab chiqarilishini o‘zlashtirish bilan bog‘liq muhim ustuvor yo‘nalishlarga mablag‘larni jamlashtirish. |