O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

O‘zini tekshirish uchun savollar 
1. Aholini ijtimoiy himoya qiluvchi davlat tashkilotlari. 
2. Xususiy ijtimoiy tashkilotlar. 
3. Ko‗ngilli tashkilotlar Dobrovolcheskie organizatsii. 
4. Xalqaro 
xayriya tashkilotlari («Qutqaruv armiyasi», ―Anonim 
alkogoliklar harakati, ―Xalqaro Qizil Xoch tashkiloti). 

---

79 
7- Mavzu . Teng huquq va teng imkoniyatlar siyosati
1. Ijtimoiy ishda inson huquqiga rioya qilish.
2. Ijtimoiy ishning asosiy intervensiyasi
3. AQSh da gender tengligi siyosati mexanizmi
1. Hukumat va boshqa tashkilotlar yordamisiz u yoki bu siyosatni amalga 
oshirishda inson huquqlarini ta'minlash va kunadlik hayotdagi amaliy masalalarni 
amalga oshirishda o‗sishga erishish mumkin emas. Ammo o‗z amaliy faoliyatida 
inson huquqlarini amalga oshirish uchun ijtimoiy xodim shuni tushunishi kerakki. 
Bilimning o‗zi inson huquqlariga rioya qilishni ta'minlamaydi va uning vositasi 
bo‗lmaydi. Inson huquqlarida qo‗llaniladigan atama va tushunchalarni 
o‗zlashtirishdan tashqari ijtimoiy xodim bu tushunchalarni inson huquqining 
amaliy faoliyatida qanday aks etishini bilishi kerak. Bu uchun hukumat faoliyati 
ishini, mijozlarni va ijtimoiy ish konsepsiyasini tushunishi kerak.
AQSh ijtimoiy xodimlar milliy assoyoiatsiyasi o‗z siyosatini amalga 
oshirishda inson huquqiga asosiy tamoyil sifatida qaraydi, ijtimoiy xizmatning 
butun nazariyasi va amaliyoti shunday quriladi: «insonning fuqarolik, siyosiy, 
madaniy. Iqtisodiy va ijtimoiy ehtiyojlarini ta'minlashda jamiyatning javobgarligi 
masalasi ko‗rilganda ijtimoiy xodim ularni amalga oshirishga ishonchi komil 
bo‗lishi kerak.» (NASW 2000:181). Ijtimoiy xodim insonlar bilan noinsoniy 
munosabatlarga doimo qarshi turishi kerak.»
14
.
Ijtimoiyxodimlarbolalarmehnatidanfoydalanish, 
bolalarnikamsitish, 
bolalarniazoblashbilanbog‗liqboshqajinoyatlarmuammolaribilanmunosabatdafaolb
o‗lishikerak. Ularjamiyate'tiborinibundaymuammolargaqaratishlarikerak.
Ijtimoiyxodimlaraholiningkamta'minlanganguruhlarihuquqlarinihimoyaqilis
hlarivafanatizm, 
insonhuquqlarigarioyaqilishniyomonlashtirradigansabrsizlikvayomonlikdanhimoya
qilishlarikerak. 
Insonhuquqlariningbundayturdagibuzilishlarigairqiy, 
etnik, 
14
Элизабет Райкерт. Ижтимоий хизмат ва инсон ҳуқуқи. Сиѐсат асослари ва амалий фаолият. Колумбия
университети нашриѐти, Нью-Йорк. 
 

---

80 
jinsbelgilaribo‗yicha, 
jinsikkamchilikbo‗yichaajratish, 
keksalar, 
nogironlar, 
emigrantlarniajratishkiradi.
Tarixiyijtimoiyxizmatinsonlarvainsonlarguruhio‗rtasidagiadolatsizlikbilanbo
g‗liqishedi. 
Ijtimoiyxizmatinsonparvarvademokratikg‗oyalarasosidao‗sdi, 
ajratishvaresurslarniadolatsiztaqsimlashgaqarshikurashdi. 
Buasosiylahzaadolatsizliknivademokratikg‗oyalarnio‗zgarishigaolibkeladi 
– 
bugungikundabuijtimoiyxodimaxloqkodeksiningtarkibiyqismidir. (NASW 1996).
Ijtimoiy xizmat ham inson, ham uning tashqi muhiti bilan o‗zgaradi. Atrof 
muhit inson ehtiyojlarini qondirishda muhim ahamiyat kasb etadi. (Compton i 
Galaway 1994; Kirst-Ashman i Hull 1993; Germain i Gitterman 1996). Ijtimoiy 
xodimlar faqatgina alohida shaxslarga yordam beribgina qolmasdan, global 
miqyosdagi o‗zgarishlarga olib keladilar. (Goldstein 1992).Bu ikkita fokus tibbiyot 
va psixologiya kabi boshqa yordam beruvchi kasblardan farqlaydi.
Shunday qilib ijtimoiy xizmat axolining yordamga muhtoj guruhlari va 
boshqalarga yordam berish bo‗lib, unda intervensiyalar ishlab chiqilgan. Bu 
intervensiyalar inson huquqi bilan chambarchas bog‗liq.
Ijtimoiy ishda mazkur kasbning ikkita yo‗nalishini saqlashga yordam 
beruvchi turli intervensiyalar ishlab chiqilgan: alohida insonlarga yordam va global 
o‗zgarishlarni aralashtirishga urinish. Bu intervensiyalar zulm, imkoniyatlarni 
bo‗lish, kuchli tomon istiqbollariga qarshidir. Bu intervensiyalarni tushunish orqali 
ijtimoiy xodim sho‗ kasbi bilan inson huquqining aloqasini oson aniqlaydi.