Kartoshkaning M-virusi (KMV) [R/1:*/6:E/E:S/Ap] ham karloviruslar
oilasiga mansub bo‗lib,butun dunyoda tarqalgan. Virusni birinchi marta B.X.
Nurmiste (1956) aniqlangan [11].Buvirus o‗simlikda bargning mozaikali buralishi
kabi kasallik belgilarini keltirib chiqaradi va uchki yosh barglarda vegetatsiyaning
birinchi yarmida yaxshi namoyon bo‗ladi [9,17]. KMV kartoshkaning L-virusidan
farqi, o‗simlikda umumiy xloroz alomatlarini keltirib chiqarmaydi hamda barg
elastikligi yo‗qolmaydi [17]. Virus ipsimon ko‗rinishda bo‗lib, o‗lchami 660
×
13 nm ni tashkil etadi.
Virionini 6% RNK, qolgan 94% ni esa oqsil tashkil etadi. Uning HTFY darajasi
«paraktinkl» shtammida 60°C, tomirlar orasi mozaikasi 65-70°C va mozaikali
buralish shtammi esa 70-75°C da o‗z aktivligini yo‗qotadi. Virusning OSD 10
-4
bo‗lib, xona haroratida 2-4 kungacha saqlanadi [9,10].
KMV mexanik usulda oson yuqadi, tabiiy sharoitda esa o‗simlik
shiralarining Myzus persicae Sulz. va Myzus pelargonii (38%), Masrosiphum solanifolii Ashm. kabi turlari yordamida tarqaladi, ammo o‗simlikning bir-biriga
tegishi orqali yuqmasligi aniqlangan [9].
Virus D. metel o‗simligida 8-14 kunda, D. tatula o‗simligida esa3 kundan
so‗ng bargda xloritik dog‗larni [12,17], Vigna siensis va Nicotiana debneyi Domin.kabi o‗simliklarda10-14 kunda qoramtir doirasimon dog‗larni, Gomphrena globosa o‗simligida esa qizil halqali nekrozlarni keltirib chiqaradi [13]. Gollandiyada virusning uchta shtammi [22] aniqlagan bo‗lib, ular bir-biridan
yuqumliligi bilan farqlanadi. Tabiiy sharoitda KMV botqoq quddusi (Stachus palustris L.), gultojixo‗roz (Amaranthus sp.), pechak (Convolvulus arvensis),
bo‗ztikan (Sonchus sp.) kabi o‗simliklarni kasallantiradi va ular tanasida saqlanadi.
Virus hosildorlikni 19,5%, tuganak tarkibidagi kraxmalni esa 0,9% gacha
pasaytiradi [9,13,17].