O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

237. Asarda Ulugbek insonlarni qanday ezgu ishlarga chaqiradi?
Ulug’bek odamlarning olijanob, pok, yuksak bo’lishini, zulmat ichida 
ko’rday turtinib yashamay, hayot yo’llarini aql nuri bilan yoritib yashashlarini 
istaydi va odamlarni yulduzlar olamidan ibrat olishga chaqiradi: 
Ey odamzod,ibrat olgin yulduzlardan sen, 

Xayrixohlik va balandlik xislatlarida. 

 Shaltoqlarda ag’anamagin,ko’taril,yuksal, 

 So’qir baxtdan ko’rar ko’zli baxtsizlik afzal. 
238. Shayxzoda Abdullatifning qaysi jihatiga alohida e’tibor beradi? 
 
Shayxzoda Abdullatifning padarkushligiga alohida e’tibor berib, Ulug’bek 
fojiasining mohiyatini shundan iborat qilib qo’ymaydi. Ulug’bek fojiasi XY asr 
voqeligining mohiyatidan, feodal jamiyatning ob’ektiv taraqqiyot qonuniyatlaridan 
mantiqan kelib chiqadi. 
239. Asarda Ulug’bek qaysi jihatlari bilan kitobxon ko’z o’ngida namoyon 
bo’ladi? 
47
Maқсуд Шaйхзода. “Mирзo Улуғбeк”. Қaрaнг: 8-синф Aдabiyot darsligi, -T.: 2014. 214-bet. 

---

 
Ulug’bek teran mulohazali, bilimdon, ma’rifatli, insonparvar shaxs sifatida 
ko’z o’ngimizda namoyon bo’ladi. U mutafakkir olim sifatida o’z zamonidan 
ancha ilgarilab ketgan. 
240. Ulug’bek asar davomida kimlar bilan to’qnashadi? 
“Mirzo Ulug’bek” fojiasining asosiy konflikti Ulug’bek –Abdullatif, 
Ulug’bek - Gavharshodbegim, Ulug’bek - Said Obid, Ulug’bek - Piri Zindoniy, 
Ulug’bek - Feruza o’rtasidagi to’qnashuvlarda namoyon bo’ladi. 
 
241. Ulug’bek nimani barcha narsadan ustun qo’yadi? 
Mirzo Ulug’bek ilmni hamma narsadan – behisob boylikdan ham, podsholik 
davri davronidan ham ustun qo’yadi. Shunga ko’ra u do’stlari va shogirdlariga 
nasihat qilib, deydi: 
 
 
Ilm inson ko’zin ochar, qulog’in ochar, 
 
 
Fan miyaga idrok bilan yorug’ni sochar. 
 
 
Fan miyaga kirgan joyda, biling, muhaqqaq, 
 
 
Na shaytonga o’rin bordirva na folbinga… 
 
 
Zamon o’tar, vahshat bitar, yomonlik ketar, 
 
 
Ammo fanning shavkatiga cho’kmaydi g’ubor. 
 
Ulug’bek ilmning amaliy ahamiyatiga katta baho beradi. Ilm-ma’rifat orqali 
jaholatga barham berib, mamlakatda adolat o’rnatishni, xalq ahvolini yaxshilashni, 
yurtni obod etishni orzu qiladi. Biroq buyuk olim o’zining bu ezgu niyatiga yeta 
olmaydi. 
 242. Shayxzodaning “Mirzo Ulug’bek”tragediyasi qaysi usulda yozilgan?  
“Mirzo Ulug’bek” tragediyasi chuqur mazmunli aforizmlarga, obrazli 
ifodalangan falsafiy fikrlarga boy. Asar oq she’r (qofiyasiz she’r)da yozilgan, ko’p 
sahnalar Shayxzodaga xos jo’shqinlik va harorat bilan bitilgan. Quyidagi misollar 
fikrimizni dalillaydi: 
Agar yurtning fuqarosi tunda uxlamay 
 
 
Faryod etsa, demak, shohning vijdoni uxlar. 
 
 
Elni boqib, cho’pon bo’lmoq uning xizmati, 
 
 
Saltanatda lozim erur shunday bir usul: 
 
 
Marg’ilonda tovuq yitsa, shoh bo’lsin mas’ul! 
 
 
Sayid, biling, qizning o’zi xohishi bilan 
 
 
Erga tegsa, bu hech qanday o’g’irlik emas. 
 
Tragediyada bosh qahramon tilidan berilgan bunday teran ma’noli hikmatli 
so’zlar va falsafiy-badiiy umumlashmalar Mirzo Ulug’bekka xos olijanob sifatni – 
uning dono insonva buyuk mutafakkir bo’lganini ochib berishga xizmat qilgan.