O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti transport vositalarining tuzilishi va nazariyasi fani bo’yicha

AMALIY MASHG’ULOTLAR
1-Amaliy mashg’ulot
G’ildirash radiuslari, foydali ish koefitsienti, uzatishlar soni va avtomobilni
tezligini aniqlash.
Ishdan ko’zlangan maqsad:
-Avtomobilning kinematik parametrlari
bilan tanishish va masalalar yechish.
Kerakli asboblar:
- CHizg’ich, qalam, rezinka va
kalьkulyator
Mashg’ulotni bajarish tartibi:
Kurs ishi (loyihasi) variant tartibi bo’yicha berilgan avtomobilni
boshlang’ich ma’lumotlarini Qisqa avtomobil ma’lumotnomasi asosida yozib
olamiz.
1. Yetakchi g’ildirakning dumalash radiusi:
,
)
1
(
2
úû
ù
êë
é
-
×
+
=
l
b
d
r
F
m
bu yerda: d- diska kiradigan shina aylanasining diametri, m, b- shina eni, m.
l
- og’irlik kuchi ta’sirida shinaning deformatsiyalanish (cho’kish)
koeffitsienti:
- yengil avtomobillari uchun
l
=0,125
¸
0,15.
- yuk avtomobillari uchun
l
=0,09
¸
0,11 qabul qilinadi.
2.
у
к.
h
-kuch uzatmasining F.I.K (1-jadval):
.
.
.
у
б
с
кар
к
у
м
у
к
h
h
h
h
h
×
×
×
=
Kuch uzatmasi mexanizmlarining foydali ish koeffitsientlari 1.1-jadvaldan
olinadi.
1.1-jadval
Mexanizmlar
Foydali ish
koeffitsientlari η
i
Friktsionli mufta;
1,0
Gidravlik mufta;
0,97…0,98
Uzatmalar qutisi;
a) to’g’ri tishli shesternyali
0,94…0,97
b) qiyshiq tishli shesternyali
0,95…0,98
Kardanli uzatma
Kardan valni og’ish burchagi (ramaga nisbatan)

---

299
0-7

0
bo’lganda (engil avtomobil)
0,99
7
0
-20
0
bo’lganda (yuk avtomobil va avtobus)
0,98
Bosh uzatma:
Yakka bosqichli,gipoid tishli konus shesternyali uzatma.
0,94
Yakka bosqichli gipoid tishli konus shesternyali uzatma bir
bosqichli tsilindr shesternyali uzatma.
0,97
Ikki bosqichli (qo’shaloq) konus-tsilindr shesternyali uzatma. 0,92
Bosh uzatmaning tsilindrli shesternya jufti
0,97…0,98
Konus shesternyali jufti
0,95…0,97
м
h
- ilashish muftasining F.I.K - 1,0
к
у.
h
- uzatmalar qutisining F.I.K - 0,97
кар
h
- kardanli uzatmaning F.I.K - 0,99
у
б.
h
- bosh uzatmaning F.I.K, yakka konusli shesternyali asosiy uzatmada
у
б.
h
=
к
h
=0,95…0,97, qo’shaloq asosiy uzatmada
b
к
а
ц
у
б
h
h
h
×
=
.
ц
h
- tsilindrli shesternyalar juftining F.I.K,
ц
h
=0,97…0,98 bundan
.
кон
h
=0,97
ni olamiz.
a, b-juft shesternyalar soni, a=1, v=0, c-kardan krestovinalari soni, c=2.