O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti transport vositalarining tuzilishi va nazariyasi fani bo’yicha

4. Avtomobilning umumiy tuzilishi.
Avtomobil uchta asosiy qismlardan tuzilgan bo’lib, ular dvigatel, shassi va
kuzov kabinalardir.
Dvigatel avtomobilni harakatga keltiruvchi mexanik energiya manbaidir.
Avtomobil shassisi dvigatelning tirsakli validagi burovchi momentni yetakchi
g’ildiraklarga uzatish avtomobilni harakatlantirish va boshqarishga mo’ljallangan
mexanizmlardan tuzilgan.

---

52
Mexanizmlardan tuzilgan ilashish muftasi, zatmalar qutisi, kardanli uzatma,

asosiy uzatma differentsial va yarim o’qlar. Asosiy uzatma differentsial va yarim
o’qlar keyingi yetakchi ko’prik, g’ilofiga joylashgan. vtomobilning yurish qismi
rama, oldi va keyingi ko’prikda, prujinalar hamda g’ildiraklardan tuzilgan.
Avtomobilni boshqarish mexanizmlari xaydovchi avtomobilni belgilangan
yo’nalishda harakatlantirish uchun zarur bo’lgan rul boshqarmasi va tormoz
boshqarmalardan tuzilgan. Avtomobil kuzovi yuklar va yo’lovchilarni tartib bilan
joylashtirish uchun xizmat qiladi. Kabina xaydovchini tashqi muhitdan ajratish va
muxofaza qilish xaydovchiga qulay sharoit yaratish avtomobilni boshqarish
richaglari, pedallari nazorat va o’lchash asboblarini joylashtirish xamda
ogoxlantiruvchi chiroqlarini joylashtirish uchun xizmat qiladi.
Rul boshqarmasi avtomobilning harakat yo’nalishini o’zgartirish uchun
xizmat qiladi.
Tormoz boshqarmasi avtomobilni harakat tezligini sekinlashtirish va
avtomobilni to’xtatish uchun xizmat qiladi.
Oldingi ko’prik avtomobilning rol boshqarmasi qismlarini osmalar va
yetaklovchi g’ildiraklarni o’rnatish uchun xizmat qiladi. Orqa ko’prik asosiy
uzatma differentsial yarim o’qlar osmalar va yetakchi g’ildiraklarning rnatish
uchun xizmat qiladi.
Avtomobilning yurish qismi - avtomobilni ilgarilama harakatlanishini
ta’minlaydigan aravadan tashkil topgan bo’lib, uning asosi bo’lib rama (19) yoki
kuzov xizmat qiladi. Ramaga old va ketingi ko’priklar, osmalar hamda g’ildiraklar
o’rnatilgan.