O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti transport vositalarining tuzilishi va nazariyasi fani bo’yicha

4. Avtomobilni turli uzatmada xarakatlanish tezligini aniqlash.
Avtomobilni turli uzatmada izlanayotgan xarakatlanish tezligi quyidagi ifoda
bilan aniqlanadi:
б.у
.
.
.
.
377
,
0
U
U
r
n
V
х
к
у
F
x
к
у
а
×
×
×
=
G’ildirash radiuslari, foydali ish koefitsienti, uzatishlar soni va avtomobilni
tezliklarni xisoblash natijalarini quyidagi jadvallarga yozamiz (1.2 va 1.3-jadval).
1.2-jadval
t/r
№
Ko’rsatkichlarni nomlanishi
Olingan natija
1.
Etakchi g’ildirakning dumalash radiusi,
F
r
,
m.
2.
Kuch uzatmasining F.I.K.,
у
к.
h
.
3.
Kuch uzatmaning uzatish soni,
ку
U
.
4.
Bosh uzatmaning uzatish soni,
бу
U
.
5.
Uzatmalar qutisining uzatish soni,
ук
U
.
6.
Uzatmalar qutisining qolgan uzatmalar soni:
7.
birinchi uzatma -
I
к
у
U
.
.
8.
ikkinchi uzatma -
II
к
у
U
.
.
9.
uchinchi uzamma -
III
к
у
U
.
.
10. to’rtinchi uzatma -
VI
к
у
U
.
.
11. beshinchi uzatma -
V
к
у
U
.
.
1.3-jadval
Tirsakli valning
Avtomobilning xarakatlanish tezliklari, V
a
, km/soat

---

301
Uzatmalar soni

aylanishlar soni,
n
x
ayl⁄min
U
I
=
U
II
=
U
III
=
U
IV
=
U
V
=
2-Amaliy mashg’ulot.
Quvvat, burovchi moment va tortish kuchlarini hisoblash.
Ishdan
ko’zlangan
maqsad: -Ushbu mavzu bo’yicha ko’rsatkichlarning
ma’nosini o’rganish va shu bo’yicha masala yechish
Kerakli asboblar:
- Chizg’ich, qalam, rezinka va kalьkulyator
Mashg’ulotni bajarish tartibi:
Kurs ishi (loyihasi) variant tartibi bo’yicha berilgan avtomobilni
boshlang’ich ma’lumotlarini Qisqa avtomobil ma’lumotnomasi asosida yozib
olamiz.
1. Tirsakli valning istalgan aylanishlar soni uchun dvigatelning unumli
quvvati:
Tirsakli valning istalgan oralikdagi aylanishlar sonida dvigatelning unumli
quvvati quyidagi ifoda bilan aniqlanadi.
,
2
max
ú
ú
û
ù
ê
ê
ë
é
÷÷
ø
ö
çç
è
æ
×
-
×
+
×
×
=
N
x
N
x
N
x
V
e
ex
n
n
c
n
n
в
а
n
n
N
N
kVt
bu yerda a, v, c - dvigatel turlarini e’tiborga oluvchi koeffitsientlar:
- karbyuratorli dvigatellar uchun a=1,0; v=1,0; c=1,0
- dizel dvigatellar uchun a=0,87; v=1,13; c=1 ga tengdir.
ex
N
,
x
n
- quvvat va tirsakli valning aylanishlar sonini izlanayotgan
qiymatlari
n
N
- maksimal quvvatdagi tirsakli valning aylanishlar soni, ayl/min.
Aniqlangan qiymatlar ifodani o’rniga qo’yib, oraliqlar uchun dvigatelning
quvvati olinadi va natijalarni 2.1-jadvalga to’ldiriladi.