O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogikauniversiteti

 
 
 
 
 
 
 
 
Turli xil bilish faoliyat bosqichlarida o’quvchilarning o’qish faoliyatini 
faollashtirish vositalaridan biri didaktik o’yinlardir. Didaktik o’yinning maqsadi 
o’yin xatti-harakatlarining xissiy rang-barangligi hisobidan bilish qiziqishini 
rivojlantirish bo’lib hisoblanadi. Bunday o’yin harakatlarini o’rganilayotgan 
hodisa, jarayonlarni ramziy tarzda modellashtirishga asoslanadi. O’yin o’tkazish 
natijasida o’quvchilarda aniq bilimlar, muayyan qobiliyat, malakalar shakllanadi.
«Informatika va axborot texnologiyalari» fanini didaktik o’yinlardan foydalanib 
o’qitishda o’quvchilarning ruhiy xolati, bilish qobiliyatlari, nutqi, tengdoshlar va 
kattalar bilan muloqot tajribasining har tomonlama rivojlanishiga ko’maklashishi, 
o’quv mashg’ulotlariga qiziqish uyg’otishi, o’quv faoliyati bilim va malakalarini 
shakllantirishi, natijalarni tahlil qilish va taqqoslash, mavhumlashtirish, 
umumlashtirishni o’rganishda yordam berishiga e’tibor qaratish lozim. O’yinlarni 
o’tkazish jarayonida o’quvchining aqliy faoliyati fanlarga nisbatan uning 
harakatlari bilan bog’liq bo’lishi kerak. 
Axborotni 
izlash 
Manzil kitob 
Web sahifa 
Network
E pochta 
internet 
Windows
Notebook
Jihoz 
kompyuter 
Delphi, C# 
Dasturlash 
tillari 
Standart
Access 
Ilovalar
Power point 
Excel
Manitor
Aloqa turi
Faksimil

---

23 
Kasb-hunar 
kollej 
o’quvchilari 
o’quv 
faoliyatini 
faollashtirishga 
ko’maklashuvchi o’yinlar quyidagi tamoyillarga asoslanishi lozim. 
1.
Har bir o’yin ishtirokchisining faolligi. 
2.
Har bir o’quvchi uchun didaktik o’yinning ochiqligi. 
3.
Muammolilik. 
4.
O’yinning qiziqarli va hissiy rang- barang bo’lishi. 
5.
O’yinning yakkama yakkaligi va jamoaviyligi. 
6.
Baxs va musobaqaviyligi. 
7.
Har bir o’yinchi uchun o’yinning natijaviy bo’lishi.
«Informatika va axborot texnologiyalari»fanidan didaktik o’yinlarni tayyorlash 
va o’tkazishda: g’oya, tashkil etish, o’tkazish va tahlil qilish kabi bosqichlarni 
inobatga olish lozim. 
1.
Didaktik o’yinning g’oyasi. Didaktik o’yinning birinchi, og’ir va eng 
masuliyatli bosqichi hisoblanadi.Uning tarkibiy qismlariga: 
-
guruhni tanlash; 
-
dars mavzusini tanlash; 
-
dars turini tanlash; 
-
vaqt chegaralarini aniqlash; 
-
o’yinining shakli va turini tanlash jarayonlari kiradi; 
2.
Didaktik o’yinlarni o’tkazishda quyidagilarga ahamiyat berish lozim: 
-
o’quvchilarning o’yin tarkibi, o’yinda ishlatiladigan tarkibiy material bilan 
tanishtirish; 
-
o’yinning borishi va qoidalarini tushintirish, bunda o’qituvchi o’yin
qoidalariga asosan o’quvchilarning xarakatiga, qoidalarning bajarilishiga 
e’tibor beradi; 
-
o’yin harakatlarini ko’rsatish, bu bosqichda o’qituvchi o’quvchilarga xatti-
harakatlarni to’g’ri bajarilishini namoyish etadi va bu bilan aks holda o’yin 
kerakli natijaga olib bormasligini isbotlaydi; 
-
o’qituvchining o’yindagi rolini, uning o’yin ishtirokchisi, muxlis yoki 
hakam sifatida o’yinda qatnashishini aniqlash; 

---

24 
-
o’qituvchining o’yinda bevosita qatnashishi, bu o’quvchilar yoshi, ularning 
tayyorgarlik darajasi, didaktik o’yin topshiriqlari va o’yin qoidalaring 
murakkabligi bilan belgilanadi, o’yinda ishtirok etib, o’quvchilar faoliyatini 
boshqaradi(maslahat, savol, eslatma); 
-
o’yinning yakuniy natijasini aniqlash – bu o’yin boshqaruvida masuliyatli 
bosqich hisoblanadi, chunki o’quvchilar erishgan natijalari bo’yicha o’yin 
samaradorligini aniqlashga va o’quvchilarning mustaqil o’yin faoliyatida
qiziqish bilan yondoshishiga zamin yaratadi. O’qituvchi yakuniy natijani e’lon
qiladi. 
3.
Didaktik o’yinlarning so’nggi bosqichi o’yinni tahlil qilish. Bunda nimaga 
erishildi?, nimaga erishilmadi? kabi savollarga javob olinadi.
O’yinli o’qitish texnologiyasini bosqichma bosqich tashkil etish jarayonini
quyidagi blok sxema orqali ifodalash mumkin: (4- sxema) 
4.1. 
O
’y
in
da
n 
ch
iq
is
h
4.2.
O
’z 
o’z
in
i 
b
ah
o
la
sh
4
.3. 
N
at
ij
al
arn
i
tah
li
li
4
.4. 
N
at
ij
al
arn
i 
u
m
u
ml
as
h
ti
ri
sh
4.5. 
K
o’
rs
at
ma
lar 
v
a t
ak
li
f