O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogikauniversiteti
Yüklə 0,62 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
O’rta mahsus kasb–hunar kollejlari muassasalarida o’qitishning sohalarga yo’naltirilganlik darajalari: -O’rganilayotgan mavzuning o’quvchilarning kelgusida egallaydigan kasbida tutgan o’rnini yoritish. 14 -Muayyan mavzu mazmunini ilmiy dunyo qarashni kengaytirish va kelgusida egallanadigan kasb uchun zamin bo’ladigan bilimlar bilan boyitish. -Gorizontal kasbiy yo’naltirilganlikni bitta semestr yoki kursda o’qitiladigan umumta’lim va umumkasbiy o’quv fanlari o’rtasida amalga oshirish. -Vertikal kasbiy yo’naltirilganlikni keyingi semestr yoki kursda o’qitiladigan umumkasbiy oquv fanlari o’rtasida amalga oshirish. Yuqoridagilar asosida ta’lim tizimidagi fanlarni o’qitishda uzviylik va uzluksizligini ta’minlash maqsadida, har bir fanning mazmuni qayta tahlildan o’tkazildi. Davlat ta’lim standartlari va o’quv dasturlari takomillashtirildi, ta’lim bosqichlari bo’yicha uning uzviyligi va uzluksizligini ta’minlash asosida tubdan isloh qilindi. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari o’quv rejasida umumta’lim predmeti sifatida kiritilgan «Informatika va axborot texnologiyalari» fani bo’yicha ham mazkur ishlar amalga oshirildi. O’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi bosqichida «Informatika va axborot texnologiyalari» fanini o’qitishning bosh maqsadlaridan biri sifatida ta’lim muassasalarida (kasb-hunar kollejida) tahsil olayotgan talabalarga informatikaning kasbga yo’naltirilgan va amaliy jihatlari haqida bilim berish, zamonaviy kompyuterlarning dasturiy ta’minoti, shu jumladan, amaliy va xizmat ko’rsatuvchi dasturlar bilan ishlash malakasini hosil qilish, web-sahifalarda turli animatsiyalarni yaratish, zamonaviy axborot texnologiyalari haqida umumiy ma’lumot berishdan iborat deb belgilandi. Fanning vazifasi sifatida informatikani kasbiy faoliyatida samarali foydalana oladigan darajasida o’rgatishdan iborat bo’lib, o’rta maxsus ma’lumotli mutaxassislarga shu soxada mukammal to’liq bilim berilishini tahminlashdan iborat deb belgilandi. Zamonaviy axborot texnologiyalari haqida umumiy ma’lumot berishda kasbga yo’naltirish talabalarni o’rganilayotgan fanning nazariy asoslarini bilish va uning imkoniyatlarini o’rganishdan iborat. Yangi axborot texnologiyalari vositalari deganda, axborotni yig’ish, to’plash, qayta ishlash, saqlash, uzatish amallarini ta’minlovchi, mikroprotsessor 15 texnikasi, axborot almashinuvining telekommunikatsion tizimi va zamonaviy vositalari, audio-videotexnika asosida ishlovchi dasturiy, apparatli vosita va qurilmalar tushuniladi. Hozirgi vaqtda yetarlicha ko’p sondagi yangi axborot texnologiyalari vositalari ishlab chiqilgan va foydalanilmoqda. Ularning soni yil sayin o’zgarmoqda. Ular ro’yxatiga quyidagilarni kiritish mumkin: barcha sinf kompyuterlari, displey, printer, xotira, kompyuterga ovozni kiritish qurilmasi, skaner, klaviatura, ma’lumotlar ombori, bilimlar ombori, multimedia tizimlari, videomatn, telematn, TV-axborot, modem, kompyuter tarmoqlari, elektron aloqa, elektron konferentsiyalar, axborot qidiruv tizimlari, raqamli fotokameralar, ekspert o’qitish tizimlari, grafik axborotni chiqarish qurilmasi, gipermatnli tizimlar, televidenie, radio, telefon, faks, ovozli elektron aloqa, telekonferentsiyalar, elektron doska, Internetdagi dasturiy vositalar, avtomatlashtirilgan kutubxonalar, o’qitishga mo’ljallangan dasturiy vositalar, tahririy-nashriyot tizimlari, CD ROM, dasturiy majmualar(dasturlash tillari, translyatorlar), berilganlarni uzatish vositalari, radiostantsiya va boshqalar. Bu ro’yxatni to’liq deyish fikridan yiroq bo’lish kerak. Lekin bu ro’yxat yangi axborot texnologiyalari vositalarining va tizimlarining turli ko’rinishlari haqida tasavvur beradi. Yangi axborot texnologiyalari vositalaridan foydalanishning pedagogik maqsadlari quyidagilardan iborat: -o’quv-tarbiya jarayonining barcha darajalarini intensivlash (tezlashtirish); -o’quvchining har taraflama rivojlanishi; -Kasb-hunar kollejlari muassasalari bitiruvchilarini axborotli jamiyat sharoitidagi hayotga tayyorlash; -ijtimoiy talabni qondirish. Kasb-hunar kollejlaridagi muhim axborot va telekommunikatsion texnologiyalar quyidagilar: -elektron darslik; -multimedia tizimlari; 16 -ekspert tizimlar; -avtomatik loyihalash tizimi; -elektron kutubxonalar; -ma’lumotlar ombori; -lokal va global hisoblash tizimlari; -elektron aloqa; -ovozli elektron aloqa; -elektron doska; -telekonferentsiyalar tizimi; -elektron tipografiya. Yangi axborot texnologiyalari vositalari o’zining didaktik xususiyatlariga ko’ra o’qitish tizimining barcha komponentlariga: maqsad, mazmun, uslub va o’qitishning tashkiliy shakllariga faol ta’sir qiladi va pedagogikaning ancha murakkab hamda dolzarb masalasi bo’lgan shaxs kamoloti, uning intellektual, ijodiy potentsiali analitik va tanqidiy fikrlashi, bilimlarni egallashdagi mustaqilligi, axborotning turli manbalari bilan ishlashda mustaqillik taraqqiyoti masalasini qo’yish va hal etish imkonini beradi. Kasb-hunar kollejlaridagi ta’lim jarayonini axborotlashtirish bo’yicha ishlar: o’quv jarayonida foydalanish mumkin bo’lgan internet texnologiyalarining didaktik asoslarini aniqlash; masofaviy o’qitishning metodologiyasini rivojlantirish; pedagog kadrlarni tayyorlashda, ularning zamonaviy axborot texnologiyalari asosida dars berish qobiliyatlarini oshirish; pedagogik ta’limning elektron o’quv-metodik majmuasini yaratish (elektron adabiyotlar, virtual laboratoriya ishlari) va bu bilan bog’liq tashkiliy ishlarni amalga oshirish; axborot texnologiyalari muhitida o’qitishni rivojlantirishning asosiy yo’nalishlarini aniqlanish; o’qitishning tashkiliy shakllari, metodlari, metodologiyasi, shaxsni rivojlantirishning yangi axborot tizimida takomillashtirishni talab etadi. 17 Jamiyatning har bir a’zosi, jumladan o’quvchilar ham jahon sivilizatsiyasining axborot maydonidan ma’lumotlar oladi. Bu esa ularning intellektual salohiyatini shakllantirishga xizmat qiladi. Biroq ta’lim jarayonida axborot texnologiyalaridan keng foydalanishda shaxsning xarakteriga, turli xususiyati va sifatlariga albatta e’tibor berilishini talab qiladi. Shu maqsadda axborot texnologiyalari o’quvchi shaxsining fikrlashini, tarbiyasini, kommunikativ qobiliyatlarini oshirishi, bunda samaradorlikka erishish uchun qo’llaniladigan metodik maqsadlar, zamonaviy axborot texnologiyalari muhitida pedagogik jarayonlarni samarali tashkil etishni tahminlovchi jihatlar, masofaviy o’qitish kurslarini yaratishda o’qitish metodlari va ularning afzalliklari chuqur tahlillar asosida berilgan. Zamonaviy kompyuter va telekommunikatsiya texnologiyalarining kasb- hunar kollejlaridagi mazmunini rivojlantirishdagi ahamiyatini maxsus variantlar asosida takomillashtirish ko’rsatilgan. Zero, o’quvchi o’z faoliyatida zarur bo’lgan axborotlarni o’zi mustaqil izlab topishi va mustaqil ilmiy tadqiqot olib borish imkoniyatiga ega bo’lishi lozim. Shu sababli hozirgi kunda pedagogik ta’limni axborotlashtirishning asosiy yo’nalishlarini bir “qolip”ga solib o’rganish muhim ahamiyatga ega. Kitobda ushbu yo’nalishlar ko’rsatilib, har bir yo’nalishning ahamiyati hamda “Axborot–ta’lim muhiti”ning tipologik belgilari alohida ta’riflanadi. Ta’lim tizimini isloh qilishning muhim yo’nalishlaridan biri axborot va telekommunikatsiya texnologiyalari bilan ta’lim jarayonini integratsiyalash va uni boshqarish hisoblanadi. Bunda axborot–ta’lim portallarining yaratilishi axborotlarni mantiqiy tartiblash va boshqarishga yordam beradi. |