O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogikauniversiteti

 
 
 
 
 

---

27 
II BOB KASB-HUNAR KOLLEJLARIDA «INFORMATIKA VA 
AT» FANINI KASBGA YO’NALTIRIB O’QITISH METODIKASI. 
 
2.1. Kasbga yo’naltirishni shakllantirishning metodik 
Asoslari 
 
Ta’lim tizimida islohotlarni amalga oshirish jarayonida talabalarning bilim, 
ko’nikma va malakalarini nazorat qilish va baholash ham yangicha mazmun kasb 
etadi. Davlat ta’lim standartlarining ishlab chiqilganligi, yangi o’quv dasturining 
amaliyotga joriy etilganligi, erkin va mustaqil fikrlovchi shaxsni tarbiyalashga 
nisbatan yuqori talabning qo’yilayotganligi, ta’lim amaliyotiga pedagogik 
texnologiyalar olib kirilayotganligi, talabalarni kasbga muvaffaqiyatli yo’llash 
maqsadida psixologik va pedagogik diagnostika barcha turdagi ta’lim 
muassasalarida keng ko’lamda amalga oshirilayotganligi kabi holatlar amalga 
oshirilayotgan bir vaqtda talabalarning bilim, ko’nikma va malakalarini eng 
samarali shakl, metod va vositalar yordamida nazorat qilish hamda baholash 
muhim ahamiyatga ega
16
. 
Jamiyat hayotining barcha sohalari, avvalo kasbiy faoliyat sohasini 
axboratlashtirish hozirgi svelizatsiya rivojlanishining asosiy va muhim
jarayonlaridan biridir. 
Respublikamiz Prezidenti ta’lim tushunchasiga milliy didaktik nuqtai nazardan 
yondashib quyidagicha ta’riflaydi: “Ta’lim O’zbekiston halqi ma’naviyatiga 
yaratuvchanlik faolligini baxsh etadi. O’sib kelayotgan yosh avlodning barcha eng 
yaxshi imkoniyatlari unda namoyon bo’ladi, kasb kori, mahorati uzluksiz 
takomillashadi, katta avlodlarning dono tajribasi anglab olinadi va yosh avlodga 
o’tadi”
17
16
Толипов Ў.Қ, Баракаев М, Шарипов Ш.С. Касбий педагогика. - Т., 2001. 75 б. 
17
“Barkamol avlod yili” Davlat dasturini ishlab chiqish va amalga ishirish bo’yicha tashkiliy
chora-tadbirlar to’g’risidagi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoyishi.-Toshkent, 2009. 

---

28 
O’zbekiston Respublikasining Kadrlar tayorlash Milliy dasturida ta’riflangan 
ta’limni axboratlashtirish vazifalari kasb-hunar kollejlari oldiga hozirgi zamon 
axborot muhiti sharoitida ishlashga tayor bo’lgan mutaxassisni tayorlash vazifasini 
qo’yadi.
Ta’lim isloxatlarining maktablarga, kasb-hunar kollejlariga, akademik 
litseylarga, umuman, ta’lim muassasalariga qo’yayotgan asosiy talabi ta’lim 
oluvchilarni kelajakda yetuk, yani ijodiy mehnat qila oladigan kadrlar 
tayyorlashdan iborat. Binobarin, jamiyatning rivoji bevosita malakali mutaxassis 
kadrlar bilan bog’liq. Respublikamizning iqtisodiy, siyosiy va ma’naviy jihatdan 
ravnaq topishida, bu sohalardagi muammolarni hal qilishda ham milliy kadrlar 
bosh omillardan biri bo’lib hisoblanadi. 
“Kadrlar tayyorlash dasturi”dagi talablarni o’zida aks ettiruvchi ta’limning 
shakli va metodlarini ishlab chiqarish hamda ularni amalga oshirish oldimizda 
turgan vazifalarni yechishning asosiy yo’llaridan biridir. Bu vazifalar qatoriga, 
shubhasiz, o’quv dargohining yo’nalishiga qarab, umumta’lim fanlarini turli fan 
sohalari bilan aloqadorlik, fanlararo aloqadorlik, izchillik, kasbiy va texnikaviy 
yo’naltirilganlik sharoitida olib borish ham kiradi. 
Tadqiqotda
kasb-hunar kollejlaridagi ta’limning asosi bo’lgan kasbiy fanlar 
bilan «Informatika va axborot texnologiyalari» o’zaro aloqadorligini 
ta’minlashning didaktik asoslari va metodik shartlariga e’tibor berilgan. Shu 
munosabat bilan ta’lim tizimidagi fanlarni o’qitishda uzviylik va uzluksizligini 
ta’minlash maqsadida, har bir fanning mazmunini qayta taxlildan o’tkazish, 
Davlat ta’lim standartlari va o’quv dasturlarini takomillashtirish, ta’lim 
bosqichlari bo’yicha uning uzviyligi va uzluksizligini ta'minlash asosida tubdan 
isloh qilish zarur bo’ladi. «Informatika va axborot texnologiyalari» o’qitishda 
kasbiy faoliyat turlari bilan aloqadorlikda amalga oshirish «Informatika va axborot 
texnologiyalari» 
kasbga 
yo’naltirilganligini 
va 
kasbiy 
ko’nikmalarini 
shakllantirishda zamonaviy axborot kommunikatsiya texnologiyalariga tayanishni 
ta’minlaydi. Hozirgi kunda kasb-hunar kollejlarida foydalanilayotgan «Informatika 
va axborot texnologiyalari» darsliklari va o’quv qo’llanmaliri bu ta’lim 

---

29 
maskanining asosiy maqsadalari, ya’ni o’quvchilarning bir vaqtda ham informatik 
bilimlarini mukammal egallashlari, ham kasbiy tayyorgarlikka ega bo’lishlariga 
to’la javob bermaydi. Shu sababdan, informatik ta’limni kasbga yo’naltirish 
muammosini yechish muhum ahamiyatga ega deb olingan. 
Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari o’quv rejasida umumta’lim 
predmeti sifatida kiritilgan «Informatika va axborot texnologiyalari» o’quv 
predmeti ham bundan mustasno emas.
Uzluksiz ta’lim tizimida informatika va axborot texnologiyalari kursini 
o’qitishda ta’lim bosqichlarida uning uzviyligi va uzluksizligini tah’inlash 
mexanizmi quyidagi tamoyillarga asoslanadi:

umumiy o’rta ta’lim maktablarida o’quvchilarga axborotlarni olish, 
uzatish, saqlash, to’plash va qayta ishlash bilimlarini singdirib borish, zamonaviy 
kompyuterlarning tuzilishi, qurilmalari va ularning imkoniyatlari bilan tanishtirish, 
tanlangan bilim va ko’nikmadan o’quv masalalarini yechishda foydalana olish, 
kompyuterning dasturiy ta’minoti tarkibi, vazifalari va ularni o’z o’rnida qo’llash 
imkoniyatlarini aniqlash kabi bilim va malakalar beriladi;
 

akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida informatika fanini o’qitish 
o’ziga xos xususiyatlar bilan belgilanadi, ya’ni unda o’quvchilarning yoshi va 
fiziologik ruhiy xususiyatlarini, ularning tayyorgarlik darajasini hisobga olgan 
holda informatika fanining asoslarini hayotga tadbiq etish nuqtai nazaridan 
o’rganiladi. Kursdagi ayrim mavzular umumo’rta ta’limda “Informatika” fanidagi 
o’rganilgan mavzular bo’lsa-da, ular ta’limning bu bosqichida chuqur va amaliy 
faoliyatga yo’naltirilgan holda beriladi. Kasb-hunar kollejlarida axborot 
texnologiyalari haqida asosiy tushunchalar berilib, uning texnik vositalari bilan 
to’liq tanishtirish hamda o’quvchining ularda ishlash ko’nikmalarini shakllantirish 
“Axborot texnologiyalari” kursini o’qitishda inobatga olinadi;
 

oliy ta’lim muassasalarida fan “Informatika, axborot texnologiyalari” deb 
nomlanib, uning mazmuni O’MKHTda o’qitiladigan “Informatika va axborot 
texnologiyalari” fanining uzviy davomi hisoblanadi. Fan mazmunini bo’limlarga 
ajratish, ulardagi mazmunlarni belgilash jarayonini oliy o’quv yurtlarida 

---

30 
ixtisosliklarni inobatga olgan holda erkinlik darajasini ta’minlash nazarda tutiladi, 
ya’ni fan dasturini 25% gacha mazmun jihatdan o’zgartirish imkoni beriladi, lekin 
fan dasturida berilgan bilim va ko’nikmalar majmuasining majburiy quyi chegarasi 
mavjud.