O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi s. B. Bairova, G. M. Abduraupova

Uslub 
O‘rtacha me’yoriy 
harorat 
O‘lchash uchun 
vaqt 
Orqa chiqaruv teshigi –
rektal
37–38 daraja 
2–3 daqiqa 
Og‘iz orqali – oral 
36,5–37,5 daraja 
3–5 daqiqa 
Qo‘ltiq osti 
36–37 daraja 
10 daqiqa 
ISITMA TURLARI VA DAVRLARI 
Isitma deb, organizmdagi o‘zgarish jarayoniga nisbatan 
moslashish va himoya reaksiyasiga aytiladi. Bu reaksiya 
infeksiya yoki to‘qimalarning parchalanishi mahsulotlaridek 
kuchli taassurotlarga javoban tana haroratining ko‘tarilishi bilan 
namoyon bo‘ladi. 
Isitma turlari. 
Isitma nechog‘li balandligi, qancha davom 
etishi va harorat qay tariqa o‘zgarib turishiga qarab farqlanadi. 
Balandligiga qarab subnormal (35 – 36
0 
C)
, normal (36 – 37
0 
C) va subfebril (37 – 38
0 
C)
harorat tafovut etiladi. Haroratni 
37
0 
C dan oshishi isitma deb, shu bilan birga 38
0 
C dan 39
0 
C 
gacha ko‘tarilishi o‘rtacha, 39
0 
C dan 42
0 
C gacha yetishi yuqori 
va 42 – 42,5
0 
C gacha oshishi o‘ta yuqori isitma deb ataladi. 
Isitma qanchalik uzoq davom etishiga qarab: 
1) tez o‘tib ketadigan – bir necha soatdan 1–2 kungacha 
davom etadigan; 
2) o‘tkir – 15 kungacha; 
3) o‘rtacha o‘tkir – 45 kungacha; 
4) cho‘ziladigan va surunkali – 45 kundan ko‘p davom 
etadigan isitmalarga bo‘linadi. 

---

99 
ISITMALAYOTGAN BEMORLARNI PARVARISH QILISH 
 
Isitmaning o‘tishi 3 davrga bo‘linadi. Haroratning ko‘ta-
rilishi, maksimal (yuqori) darajaga chiqishi va pasayishi. Tibbiy-
ijtimoiy xodim bu davr xususiyatlarini yaxshi bilishi hamda 
bemorlarni parvarish qilishni ko‘ngildagidek bajara olishi zarur. 
Birinchi davr –