O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi s. B. Bairova, G. M. Abduraupova
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sistolik bosim
|
QON BOSIMINI O‘LCHASH Arterial bosim sistola va diastola vaqtida tomirlar devoriga tushadigan qon bosimdir. U sog‘lom odamlarda ham yurak tomirlar sistemasiga baho berish maqsadida o‘lchanadi. Arterial bosim yurakdan otilib chiqadigan qon miqdoriga, qon oqimiga, umumiy periferik tomirlarning nechog‘li qarshilik ko‘rsatishiga, tomirlar devorining elastikligiga bog‘liq. Sistolik (maksimal) diastolik (minimal) puls bosimi farqlanadi. Sistolik bosim – arterial sistemada chap qorincha sistola- sidan keyin paydo bo‘ladigan, puls to‘lqini maksimal ko‘tarilgan vaqtdagi bosimdir. Diastolik bosim esa yurak diastolasi oxirida puls to‘lqini tushgan vaqtda yuzaga keladi. Arterial bosimni o‘lchash yurak tomirlar va nafas tizimi kasalliklarida qo‘llaniladigan muhim tashxisiy usul hisoblanadi. Sistolik bo‘sim 100 dan 140 mm gacha, diastolik bosim 60 – 90 mm gacha simob ustuni atrofida o‘zgarib turadi. Ertalab arterial bosim 5 – 10 mm simob ustuniga past bo‘ladi. Arterial bosimni o‘lchash uchun Riva – Rochchi apparatlari kamayib ketganligi sababli ko‘proq prujinali apparatlardan foydalanilmoqda. Prujunali manometri bo‘lgan apparatlar – tonometrlar deyi- ladi. Apparat prujinali monometr, manjetka, rezina nokcha va asbob qismlarini o‘zaro tutashtiradigan rezina naychalar tizi- midan iborat. Qon bosimni qo‘l sohasida o‘lchash uchun man- jetlar turli o‘lchamda – go‘daklardan tortib semiz, katta odam- larning arterial bosimni o‘lchashga mo‘ljallangan. Bosimni son sohasida o‘lchash uchun alohida manjetlar mavjud. Arterial bosim bilvosita usul (Korotkov usuli) bilan yelka arteriyasida o‘lchanadi. Tibbiy-ijtimoiy xodim arterial bosimni o‘lchash vaqtida tekshiralayotgan odam tinch o‘tirishi yoki yotishi, gaplashmasligi va o‘lchashni kuzatib turmasligi kerak. Bemorning qo‘liga tirsak bo‘g‘imidan ikki - uch santimetr 104 yuqoriga manjetkani siqmasdan, u bilan teri orasida faqat bitta barmoq sig‘adigan joy qoldirib o‘raladi va mahkamlanadi. Tekshirilayotgan kishining qo‘lini qulay vaziyatda, kaftini yuqori tomonga qaratib qo‘yiladi. Tirsak bo‘g‘imida yelka arteriyasi topiladi va unga pulsni aniqlash uchun fonendoskop qattiq bosilmagan holda qo‘yiladi. So‘ngra rezina nokcha bilan asta - sekin havo beriladi, u ayni vaqtda manjetkaga ham monometrga ham tushadi. Havo bosimi ostida monometrdagi siferblat bo‘y- lab harakatlanadigan strelkalar ko‘tariladi. Shkaladagi raqamlar manjetkadagi havo bosimini, ya’ni yelka arteriyasining yumshoq to‘qimalari orqali qanday kuch bilan bosilganini ko‘rsatadi. So‘ngra balon oldidagi ventilni biroz ochib manjetkadagi bosim asta - sekin tushiriladi. Manjetkadagi bosimga qarshi bosim sistolik bosim miqdoriga yetganda birmuncha qattiq qisqa tovush – ton eshitiladi. Siferblatdagi raqamlar sistolik bosimni ko‘rsatadi. Manjetkadagi bosimning bundan keyingi pasayishida eshitilgan tonlar pasayadi va asta - sekin yo‘qaladi. Ton yo‘qol- gan vaqtda manjetkadagi bosim minimal bo‘lib, bu diastolik bosimga mos keladi. Siferblatdagi raqamlar minimal bosimni ifodalaydi. Tonlarning birinchi marta paydo bo‘lishi diastolik bosimni, ko‘tarilganda tonlarning yo‘qolish paytidagi raqamlar esa sistolik bosimni ko‘rsatadi. Kasalliklarning turiga qarab arterial bosim o‘zgarib, normadan oshib ketishi (gipertoniya) yoki pasayib ketishi (gipotoniya) deyiladi. Bolalar yoshi qancha kichik bo‘lsa, arterial bosim ham shuncha past bo‘ladi. Maktab yoshidagi bolalarda arterial bosim maxsus manjetkali tonometrlarda o‘lchansa, chaqaloqlar va emizikli bolalarda formulalar yordamida aniqlaniladi. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|