O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Nazorat savollari
1. Atrof-muhitni ifloslantiruvchi zaharli moddalar. 2. Zaharli moddalarning ruxsat etilgan me’yori qancha? 3. Eng zaharli sanoat tarmoqlari qaerda joylashgan? 4. Kam chiqindili texnologiya. 5. Yopiq suv aylanish sikli deganda nimani tushunasiz? 6. Sanoatda suvni tozalashning qaysi usullarini bilasiz? 7. Chiqindilar va ularga bo‘lgan talablar. 8. Tuproq ifloslanishiga qarshi qanday kurashiladi? 118 XI BOB. EKOLOGIK MONITORINGNI TASHKIL QILISH 11.1. Ekologik monitoring, uning maqsadi va vazifasi Bizni o‘rab turgan tabiat yoki atrof-muhitning monitoringi biosferaning holatini kuzatish va undagi o‘zgarishlarni uzoq vaqt davomida o‘rganish hamda baholashni o‘rganadi. Bundan tashqari, antropogen omillar ta’sirida inson sog‘ligi boshqa tirik organizmlarning rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatuvchi jiddiy vaziyatlarning oldini olishni maqsad qilib qo‘ygan. Monitoring kuzatishlarning hajmidan kelib chiqib, o‘rganadigan joyning katta-kichikligiga qarab, monitoring uchga bo‘linadi: global, hududiy va lokal (bir-biriga bog‘liq). Global monitoringning bosh vazifasi – butun dunyoda bo‘layotgan jarayonlar va antropogen omillarning biosferaga ta’sirini o‘rganishdir. Hududiy monitoring – o‘z ichiga ma’lum bir hududda kechayotgan jarayonlarni, ularning boshqa hududlardan ko‘ra rivojlanishidagi farqi, antropogen omillarning shu joyda tabiat ta’sirida o‘zgarib borishi kabilarni o‘rganadi. Lokal monitoringning vazifasi – tabiatda boradigan tabiiy jarayonlarni kuzatib borish, ma’lum bir hududda antropogen omillar ta’sirini o‘rganishdir. Bizni o‘rab olgan atrof-muhitning monitoringi uzoq muddatli bir qator murakkab kuzatish tizimini o‘z ichiga olib, biosferadagi o‘zga- rishlarni aniqlaydi, antropogen omillar ta’sirida vujudga keladigan salbiy oqibatlarni o‘rganadi, inson va boshqa tirik organizmlarning hayotiy omillariga ta’sir ko‘rsatadigan jarayonlarning kelib chiqishini kompleks o‘rganib boradi. Ekologik monitoring kuzatishlarni to‘xtatmasdan uzluksiz olib borishni talab qiladi. “Monitoring” termini ekologiya faniga o‘tgan asrning 20-yillaridan so‘ng kirib keldi, ko‘pincha “monitoring” so‘zi kishilarga atrof- muhitning holatini kuzatish ma’nosini anglatadi. Ilmiy adabiyotga “monitoring” so‘zi 1972-yil iyun oyida bo‘lib o‘tgan BMT ning atrof- muhitni himoya qilish bo‘yicha konferensiyasida kiritildi. Bugungi 119 kunda “monitoring” so‘zining ma’nosi atrof-muhitni nazorat qilish deb tushuniladi va o‘z ichiga uch asosiy vazifani oladi; 1) kuzatish va nazorat – bizni o‘rab turgan atrof va muhitni uzluksiz kuzatib borish; 2) taxmin qilish (prognoz) – tabiatda tabiiy va antropogen omillar ta’sirida bo‘ladigan o‘zgarishlarni oldindan aniqlash; 3) boshqarish – atrof-muhitda bo‘ladigan tadbirlarni boshqarish yoki tartibga solib borish. Yüklə 1,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|