O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti

7-rasm. Atmosferani ifloslantiruvchi moddalar yalpi 
tashlanmalarining umumiy hajmida asosiy sanoat tarmoqlari 
ulushi. 
1. Sanoat chiqindilarini zararsizlantiradigan zavod bo‘lishi, 
chiqindilarni fizik-kimyoviy jihatdan qayta ishlovchi va kuydiruvchi, 
boshqa turga o‘tkazuvchi, chiqindining hajmini kichraytirib ko‘muvchi 
imkoniyatlar bo‘lishi. 
2. Shu maydonda chiqindilarni ko‘mish uchun maxsus chuqur 
kotlovanlar qazish mumkin bo‘lishi va barcha zaharli toksik moddalarni 
taxlashga sharoit borligi. 
3. Zaharli va zararli chiqindilarni tashish uchun maxsus transport 
mashinalarning doimo mavjud bo‘lishi. 
Chiqindi maydoni yaqinidan oqar suvlar o‘tmasligi, aholi bunday 
suvdan ichish va o‘simliklarni sug‘orish uchun mutlaqo foydalan-
masligi zarur. Maydonning kanalizatsiyasi bo‘lishi mumkin, ammo u 
hech qaerga ulanmaydi, unga radioaktiv moddalar va neft mahsulotlari 
qoldig‘i ham kelib tushmaydi. 
Energetika 
Neft-gaz sanoati 
Metallurgiya 
Kommunal xo‘jaligi 
Kimyo sanoati 
Qurilish sanoati 

---

116 
Chiqindi maydonida bir qator tashkiliy ishlarni uzluksiz ravishda 
olib borish zarur. Chunki maydonda xavfsizlikning oldini olish uchun 
zaharli moddalarni zararsizlantirib, zarur bo‘lsa ko‘mib, qayta ish-
lashga yuborib, atrof-muhitni iflos qilmaslik choralarini izlash lozim. 
Bunday choralarga: 
● turli tashkilotlardan yo‘q bo‘lmaydigan zaharli chiqindilarni terib 
olish yoki yig‘ish; 
● zaharli moddalarni chiqindi maydoniga tezroq avtomobillar bilan 
jo‘natish kabi ishlarni tashkillashtirish kiradi. Yuqorida ta’kidlaga-
nimizdek, chiqindi maydoni aholi yashaydigan joydan kamida 10 km 
uzoqlikda joylashtirilishi kerak. 
10.4. Ishlab chiqariladigan mahsulotlarning