О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

 
Savol va topshiriqlar : 
1. Qanday jarayon termik ishlash deb ataladi? 
2. Pо‟lat As
1
, Ac
3
, Ac
m
kritik chiziqlardan yuqori haroratgacha qizdirilganda, unda qanday 
о‟zgarishlar sodir bо‟ladi? Austenit sohasigacha qizdirilgan pо‟lat sovitilganda-chi? 
3. Qanday diagramma austenitning izotermik parchalanish diagrammasi deb ataladi? 
4. Austenit parchalanib perlit, sorbit va troostit hosil bо‟lish sharoitlarini kо‟rsating. 
5. Qanday sharoitlarda martensit strukturasi hosil bо‟ladi? 
6. Toblashning kritik tezligi deganda nimani tushunasiz? 
7. Sorbit, troostit va martensit strukturalar, ularning o‟zaro farqi haqida gapirib bering. 

---

10.2. Po’latlarga kimyoviy – termik ishlov berish 
Reja: 
1. 
Kimyoviy – termik ishlov berishning nazariy asoslari; 
2. 
Po‟latlarni sementitlash; 
3. 
Po‟lat yuzasini azot bilan boyitish; 
4. 
Po‟latarni sianlash; 
5. 
Po‟lat yuzasini diffusion to‟yintirish. 
 
Tayanch iboralar: kimyoviy termik ishlash; karbyurizator; azotlash; sianlash; xromlash; 
diffuzion kremniylash (silitsiylash); borlash; nitrotsementitlash.
 
Kimyoviy – termik ishlov berishning nazariy asoslari 
Harorat ta„sirida pо‟lat yuzasini har xil kimyoviy elementlar bilan diffuzion boyitish 
jarayoniga kimyoviy-termik ishlash deyiladi. Kimyoviy-termik ishlov berish jarayoni 3 
bosqichdan iborat bо‟ladi: 
diffuziyalanadigan element atomlarining hosil bо‟lishi (dissotsiatsiya); 
diffuziyalanuvchi element atomlarining pо‟lat yuzasiga molekulyar yaqinlashuvi va 
temirning kristall panjarasiga singishi (absorbsiya); 
uchinchi bosqichda faol atomlar buyumning ichki qatlamlariga singadi. 
Dissotsiatsiya jarayoni gaz muhitida sodir bо‟ladi, bunda molekulalar faol atomlarga 
parchalanadi. Masalan, 2СО 
