O`zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti pedagogika fakulteti boshlang‘ich ta’lim kafedrasi pedagogik mahorat fanidan

Ta’lim jarayonida nazorat va hisobga olish, ularning vazifalari. 
Ta’lim jarayonining muhim tarkibiy qismlaridan biri — nazorat va hisobga olishdir. Bu
tushunchalar o’ziga xos mohiyat va xususiyatlarga ega. O’qituvchi nazorat va hisobga olishni to’g`ri
tashkil etsa, ta’lim jarayonining samaradorligi ortadi. Buning uchun o’qituvchi o’quvchining o’quv
materiallarini
o’zlashtirish
darajasini
aniqlab
borishi
lozim.
Nazorat (ta’lim jarayonida) ta’lim oluvchining bilim, ko’nikma va malakalari darajasini aniqlash,
o’lchash va baholash jarayonini anglatadi. Aniqlash va o’lchash esatekshirishdeb ataladi.
Tekshirish— nazoratning tarkibiy qismi bo’lib, uning asosiy didaktik vazifasi o’qituvchi va
o’quvchilar o’rtasida aks aloqani ta`minlash, pedagog tomonidan o’quv materialini o’zlashtirish
haqida obyektiv axborot olinishi hamda bilimlardagi kamchilik va nuqsonlarni o’z vaqtida aniqlashdir.
Tekshirishning maqsadi nafaqat o’quvchining bilim darajasi, sifati, balki uning o’quv mehnati hajmini
ham aniqlashdan iborat.
O’quvchilarning bilim va malakalarini tekshirish quyida ko’rsatilgan mantiqiy ketma-ketlikda olib
borilishi kerak:
Tekshirish
tizimidagi birinchi 
bo’g`in ta’lim oluvchilarning bilim darajasini oldindan 
aniqlash hisoblanadi. Odatda, u o’quv yili boshida o’quvchilar tomonidan avvalgi o’quv yilida

---

o’zlashtirilgan bilimlari darajasini aniqlash maqsadida o’tkaziladi.

Bu kabi tekshirish
, shuningdek,
o’quv yilining o’rtasida yangi bo’lim (kurs)ni o’rganishga kirishilganda ham o’tkazilishi mumkin va
o’rinli bo’ladi.
Bilimlarni tekshirishning ikkinchi bo’g`ini har bir mavzuni o’zlashtirish jarayonidagi joriy 
tekshirishdir. Joriy tekshirish ta’lim oluvchilar tomonidan o’quv dasturida belgilangan ayrim alohida
elementlarni o’zlashtirish darajasini tashxislash imkonini beradi. Mazkur tekshirishning asosiy vazifasi
o’rgatishdir. Bunday tekshirishning shakl va metodlari turlicha bo’lib, ular o’quv materiali mazmuni,
murakkabligi, o’quvchilarning yoshi tayyorgarligi, ta’lim bosqichi va maqsadlari, muayyan pedagogik
sharoitlarga
bog`liq
bo’ladi.