2. Kolloid zarrachalarning xossalari. Tabiiy suvlarda bir xil moddalarning kolloid dispers zarrachalari bir xil qutbda zaryadlangan
bo‟lib, bu zarrachalar bir-birini elektrstatik kuch ta„sirida itarib turadi. Shu sababli suvdagi bu
zarrachalar erkin holatda cho‟kishga qarshi agregat barqarorligiga ega bo‟lgan zarrachalar hisoblanadi.
Agregat barqarorlikka ega bo‟lgan moddalar deb, uzoq vaqt davomida o‟zining dispers
holatini saqlab turadigan moddalarga aytiladi. Kolloid zarrachalar o‟lchami kichik bo‟lgani uchun,
suvda tartibsiz va to‟xtovsiz harakatda bo‟ladi. Buni ultramikroskop orqali ko‟rish mumkin. Oddiy
mikroskopda ko‟ri bo‟lmaydi. Ular qog‟oz filrlardan o‟tib ketadi, lekin o‟simlik yoki hayvon
organizmilagi membranalar o‟tmaydi. Suvdagi kolloid zararchalarni cho‟ktirish uchun ularning agregat
barqarorligini zaryadsizlantirish kerak.
Kolloid zarrachalar koagulyatsiyasi.
Suvni kolloid dispers holatidagi zarrachalardan tozalash suvni koagulyatsiyalash deyiladi.
3. Koagulyatsiya usuli bilan suv tozalash mohiyati. Koagulyatsiya deganda suvdagi juda kichik zarrachalarning molekulyar tortishish kuchlari
ta„sirida bir-biriga birikib, kattalashishi tushuniladi.
Koagulyatsiya jarayoni shu zarrachalarning kattalashib “parchalar” hosil qilishi va bu parchalar
bir-biri bilan yopishib, suvdan ajralib, cho‟kishi bilan yakunlanadi. Bu holat asosan suvdagi
zarrachalarning disperslik darajasi kamayishi natijasida suvda mikrofazalar hosil bo‟lishi bilan sodir
bo‟ladi. Bunday mikrofazalar hosil bo‟lish mexanizmi, zarrachalaraning kristallanishi jarayonidan
farq qiladi. Kristallanish bu bir xil ion yoki molekulalarning o‟zaro kimyoviy birikib, kristall
panjaralar hosil qilib kattalashishiga aytiladi.
Koagulyatsiya jarayonida mikrofazalar hosil bo‟lishi esa bir molekula va ionlarning birikishidan
hosil bo‟lmay, balki turli xil kolloid zarrachalarning o‟zaro birikishidir.
Suvdagi har xil kimyoviy reagentlar qo‟shiladi. Bu kimyoviy moddalar koagulyantlar deb,
koagul - koagulyatsiya jarayonini tezlashtirib mikrofazalar hosil bo‟lishiga sababchi bo‟lgan
moddalar koagulyatorlar deb ataladi. Suv tozalash texnologiyasida koagulyant moddalar sifatida
alyuminiy sulfat Al(SO
4
), temir sulfat FeSO
4
va temir sulfat kabi texnik tuzlar ishlatiladi.
14
Bu tuzlarning suvda gidrolizlanishi natijasida amfolit xususiyatga ega bo‟lgan koagulyatorlar:
alyuminiy girdorksid Al(OH)
3
va temir uch gidroksidi Fe(OH)
3
hosil bo‟ladi.
