O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti “Energetika fakultetining”“issiqlik energetikasi” kafedrasi «Issiqlik energetikasi»

1 - rasm. Koagulyasion parchalarni hosil bo'lish sxemasi. 
1 – suv tarkibidan ajralib parchaga aylangan zarrachalar; 2 – gidrooksid zarrachalari; 3 – 
organik moddalar; 4 – yelimlovchi ko'prikchalar; 5 – suv to'lg'izilgan yuzalar. 
Alyuminiy sulfatning suvda gidrolizlanishi
Al(SO
4
)
3
+6H
2
O=2Al(OH)
2
+3H
2
SO
4

Temir sulfatning gidrolizlanishi natijasida avval temir ikki gidroksidi hosil bo‟lib, so‟ng hosil

bo‟lgan Fe(OH)
2
, ishqoriy muhitda (рН>8) suvdagi kislorod yordamida temir uch gidroksidiga
aylanadi.
FeSO
4
+2H
2
O=Fe(OH)
2
+H
2
SO
4

4Fe(OH)
2
+2H
2
O+O
2
=4Fe(OH)
3

FeCl
3
+3H
2
O=Fe(OH)
3
+3HCl

2 - rasm. Koagulyasion mikrozarrachalarning flokulyant bilan bog'lanishi: 
1 – adsorbsiyalovchi guruh; 2 – mikrozarracha; 3 – molekulalararo aloqa; 4 – flokulyant 
molekulasi.
Gidroliz natijasida hosil bo‟lgan sulfat va xlorid kislotalari koagulyatsiya natijasida suvdagi
bikarbonat anionlarining parchalanishini ta„minlaydi.
HCO
3
+H
2
SO
4
=SO
4
+H
2
O+CO
2

HCO
3
+HCl=Cl+H
2
O+CO
2

---

15
Koagulyatsiya borishi suvning muhitiga ya„ni PH ko‟rsatkichiga bog‟liq, chunki alyuminiy va

temir gidroksidlari amfalit moddlar bo‟lib suvning рН miqdori o‟zgarishiga qarab har xil
dissotsiyalanadi. Agar suvning ishqor yoki kislotaligi katta bo‟lsa alyuminiy gidroksidi suvda ionlarga
parchalanishi kattalashib, koagulyatsiya jarayonida kolloid zarrachalarning kattalashib, katta
zarrchalar “parchalarga” aylanishi sodir bo‟lmaydi. Agar suvda рН ko‟rsatkichi 6,5-8 oralig‟ida
bo‟lsa koagulyatsiya jarayonida alyuminiy gidrooksidi Al(OH)
3
ionlarga ajralmaydi va gidroliz
natijasida hosil bo‟lgan barcha Al(OH)
3
atrofida har xil kolloid zarrachalari yopishishi natijasida ular
kattalashib cho‟kmaga tushadi. Suvni koagulyatsiyalash uchun koagulyant sifatida temir sulfat FeSO
4

ishlatilganda uning gidrolizlanishi natijasida Fe(OH)

2
hosil bo‟ladi. Koagulyatsiya jarayoni ketishi
uchun uni temir uch gidroksidiga aylantirish kerak, ya„ni oksidlanishi kerak. Oksidlanish рН =9,0-
9,5 bo‟lganda tezlashadi. Suvni shu miqdorga keltirish uchun suvga ma„lum miqdorda ishqoriy eritma
qo‟shiladi.