O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi samarqand davlat universiteti

partiya, yordamchi partiya, yakunlovchi partiya sifatida keladi. 
Registr 
(lot. Registrum – ro‘yxat, yozib, qo‘yish) – musiqiy 
matoning oщanggini yuqori, o‘rta va pastki qismlarga mansubligi 
bo‘yicha ajratish. 
Rekonstruksiya 
(lot. Re – «yangilanish» ma‘nosini bildiruvchi 
so‘z yasovchi qo‘shimcha, va constructio - tuzilma) - qadimiy musiqiy 
cholg‘ularni qayta tiklash. Ushbu atama zamonaviy musiqiy 
cholg‘ushunoslikda xalq cholg‘u asboblarini tiklash va orkestrga 
mansub turlari (pikkolo, alt, bas va b.)ni yaratish ma‘nosida 
qo‘llaniladi. 
Soz– 
1. Tovushlarning balandlik holati va munosabati. Cholg‘u 
asboblaridagi soz ularning tovushqatori tuzilishi va baland-pastligini 
aniqlaydi. Orkestr va ansambllar sozi shu jamoadagi cholg‘u 
asboblarning bir-biriga bo‘lgan balandlik munosabatlariga ko‘ra 
sozlanadi. 2. Torli cholg‘u asbob. 
Tembr 
(fr. tembre - qo‘ng‘iroq, ajratish belgisi) – tovush tusi, har 
bir musiqiy cholg‘u yoki xonanda ovozining o‘ziga xos tovush 
xarakteri. Cholg‘u asbobining tuzilishi va shakliga ko‘ra uning tembri 
turlicha bo‘ladi.
Temperasiya 
(lot. Temperatio – to‘g‘ri munosabatda, bir 
o‘lchamda) 
– 
musiqiy 
pog‘onalar 
oralig‘idagi 
intervallar 
munosabatining tengligi. Oktava oralig‘ining teng 12 yarim tonga 
bo‘linishi bir tekis temperasiya bo‘ladi.
Tovushqator 
– cholg‘u asbobida chalinishi yoki kishi ovozida 
aytilishi mumkin bo‘lgan tovushqator. U yuqori ko‘tarilayotgan yoki 
quyi tushayotgan qator tovushlar tizmasida tuziladi. 

---

244 
Transpozisiya 
(lot. Transponere – joyini o‘zgartmoq) – 
tovushlarni boshqa balandlikka ko‘chirish. Transpozisiya turli sharoitda 
qilinadi: yozilgan musiqa asari xonanda ovoziga noqulay bo‘lsa; bir 
cholg‘u asbobdan ikkinchisiga ko‘chirish zarurati bo‘lsa; yozilgan 
notalar o‘qish uchun noqulay bo‘lsa. Mazkur hollarda musiqa asarini 
bir tonallikdan ikkinchi tonallikka transpozisiya qilinadi; bunda uning 
xarakteri, ritmi va boshqa unsurlari o‘zgarmaydi.