Qarshiliklarni o‘lchashning ampermetr va voltmetr usuli (davomi) Agar voltmetrning qarshiligi o‘lchanayotgan qarshilik dan ko‘p marta katta bo‘lsa (masalan ), u holda ampermetr ko‘rsatgan tok rezistor qarshiligi dagi tokka juda yaqin bo‘ladi va qarshilikni (7.6) formula yordamida oson topish mumkin. Bu vaqtda o‘lchashdagi ning ta’siri tufayli hosil bo‘lgan nisbiy xatolik 1% dan kichik bo‘ladi.
sxemada voltmetr ko‘rsatayotgan kuchlanish noma’lum qarshilik ga qo‘yilgan kuchlanish dan ampermetrdagi kuchlanish tushishi chalik kattadir. SHuning uchun rasm, b dagi sxema bo‘yicha noma’lum qarshilikning haqiqiy qiymatini quyidagi formula bilan hisoblash mumkin:
Agar ampermetrning qarshiligi o‘lchanayotgan qarshilik dan ko‘p marta kichik bo‘lsa (masalan, ), u holda voltmetr ko‘rsatgan kuchlanish noma’lum qarshilik uchlaridagi kuchlanish ga juda yaqin bo‘ladi va qarshilikni (7.6) formula yordamida topish mumkin. Bu vaqtda ning ta’siri tufayli hosil bo‘lgan nisbiy xatolik 1% dan kichik bo‘ladi.
Amalda ampermetr va voltmetr usuli, asosan, elektr mashinalari, transformatorlar va boshqa elektromagnit apparatlarining chulg‘am qarshiliklarini o‘lchashda qo‘llaniladi. Bu usulning afzalligi shundaki, o‘lchanayotgan qarshilikdan nominal tok o‘tkazilib, ish rejimimi hosil qilinadi va so‘ngra qarshilikni o‘lchab, temperatura xatoligi hisobga olinadi.
Qarshiliklarni o‘lchashning solishtirish usuli Qarshilik yuqorida ko‘rilgan usullar yordamida o‘lchanganda o‘lchash xatoligi 1-3% atrofida bo‘ladi. Qarshilikni yuqori aniqlikda o‘lchash uchun ko‘prik va kompensatsiya usullariga asoslangan solishtirish usulidan foydalanishga to‘g‘ri keladi. O‘zgarmas tok ko‘prigi ikki xil bo‘ladi: yakka ko‘prik va qo‘shaloq ko‘prik. YAkka, ya’ni oddiy ko‘prik, asosan, o‘rtacha (2-105 Om) qarshiliklarni, qo‘shaloq ko‘prik esa kichik qarshiliklarni o‘lchash uchun xizmat qiladi.
Ko‘prik to‘rtta elka va ikkita diagonaldan iborat bo‘ladi. Elkaning bittasiga o‘lchanadigan ,
qolgan uchtasiga rostlanuvchi ma’lum qarshiliklar , va ulanadi Ko‘prikning AS diagonaliga tok manbai E, BD diagonaliga esa magnitoelektrik galvanometr ulanadi.
Qarshilik ni o‘lchashda qarshiliklar , va shunday tanlanadiki, bunda galvanometrdagi tok nolga teng bo‘lsin. Bu vaqtda B va D nuqtalarning potensiali o‘zaro teng va ko‘prik muvozanat holatida bo‘ladi, ya’ni:
va
Agar kuchlanish pasayishini tegishli tok va qarshiliklar bilan ifodalansa:
va ammo, bo‘lganda, va . Shuning uchun:
va .
Oxirgi ikkita tenglamani hadma-had birinchisini ikkinchisiga bo‘lib, o‘zgarmas tok ko‘prigining muvozanat shartini hosil qilamiz: yoki
