Qarshiliklarni o‘lchashning solishtirish usuli (davomi) O‘lchanadigan qarshilik ning son qiymati muvozanat shartiga ko‘ra quyidagicha hisoblanadi:
. formuladan ko‘rinadiki, noma’lum qarshilikni o‘lchash nisbati o‘zgarmas bo‘lganda elka ning (bu elka solishtirish elkasi deyiladi) qarshiligini rostlab yoki o‘zgarmas bo‘lganda nisbat ning qarshiligini rostlab, galvanometr toki nolga keltiriladi.
Agar o‘lchanadigan qarshilik 10 Om dan kichik bo‘lsa, tutashtiruvchi simlarning qarshiligi o‘lchash xatosiga katta ta’sir qiladi. Bu xatoni kamaytirish uchun ni rasmdagidek ulash kerak. Bu holda dan klemma 2 gacha bo‘lgan tutashtiruvchi simning qarshiligi elka qarshiligi ga va dan klemma 3 gacha bo‘lgan simning qarshiligi esa ga qo‘shiladi. va ning qarshiligi simlarning qarshiligidan juda ko‘p marta katta. dan 1 va 4 klemmagacha bo‘lgan tutashtiruvchi simlarning qarshiligi esa mos holda ko‘prik diagonalining qarshiliklariga qo‘shiladi. Bu esa kichik qarshiliklarni o‘lchash aniqligini oshiradi.
Tutashtiruvchi simlar tufayli hosil bo‘lgan o‘lchash xatoligini shu usul bilan yanada kamaytirish natijasida paydo bo‘lgan ko‘prik qo‘shaloq ko‘prik deb ataladi. Bu ko‘prik to‘g‘risidagi ma’lumotlarni elektr o‘lchash asboblariga taalluqli adabiyotlardan olish mumkin.
7-Mavzu: Sig‘im va induktivlikni o‘lchash. O‘zgaruvchan tok ko‘prigi. Reja: 1.Sig‘imni o‘zgaruvchan tok ko‘prigidan foydalanib o‘lchash
2.Induktivlikni o‘zgaruvchan tok ko‘prigidan foydalanib o‘lchash.
3.O‘zgarmas tokni o‘lchashning kompensatsiya usuli
4.O‘zgaruvchan tokni o‘lchashning kompensatsiya usuli
Darsning maqsadi:Talabalarda sig‘im va induktivlikni o‘lchash, o‘zgaruvchan tok ko‘prigi, potensionmetrlar mavzusiga oid bilimlarni shakllantirish. Talabalarda mustaqil fikrlashni shakllantirish.
O‘quv faoliyat natijalari: Sig‘imni o‘zgaruvchan tok ko‘prigidan foydalanib o‘lchashga oid ma’lumotlarga ega bo‘lish; Induktivlikni o‘zgaruvchan tok ko‘prigidan foydalanib o‘lchash haqidagi bilimlarga ega bo‘lish; O‘zgarmas tokni o‘lchashning kompensatsiya usuli haqidagi ma’lumotlarga ega bo‘lish; O‘zgaruvchan tokni o‘lchashning kompensatsiya usuli haqidagi bilimlarni egallash.
