O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi s-www.hozir.org
HIND OKEANI
Geografik o‘rni va chegaralari Hind okeani maydonining kattaligi jihatidan Tinch va Atlantika
okeanlaridan keyin uchinchi o‘rinda turadi. Mazkur okean to‘rtta materik
o‘rtaligida joylashgan. Shimol tomonda Yevrosiyo materigi bilan chegaralanadi.
Sharqda Katta Zond orollari, Avstraliya materigi va Tasmaniya oroli meridiani
orqali Tinch okeandan, g‘arbda Afrika materigi va Igna burun meridiani orqali
Atlantika okeanidan ajralib turadi. Janubda sayyoramizning eng sovuq materigi -
Antarktida bilan chegaradosh. Ana shu chegaralar doirasida joylashgan Hind
okeani akvatoriyasining maydoni 76,2 mln km2 ga teng. Umumiy suv hajmi 282,7
mln.km2. Hind okeani boshqa okeanlardan o‘zining geografik joylashishi bilan
ajralib turadi. Uning katta va keng maydoni janubiy yarim sharda va qambar
kichikroq qismi shimoliy yarim sharda joylashgan.
Hind okeani qirg‘oqlari Shimoliy Muz okeani qirg‘oqlariga nisbatan kam
parchalangan. Faqatgina uning shimoli-g‘arbiy va shimoli-sharqiy qismlarida egri-
bugri qirg‘oq chiziqlarini uchratish mumkin.
Keyingi yillarda Antarktikani keng ko‘lamda kompleks tadqiq qilish
munosabati bilan ayrim okeanshunos (B.S. Zalogin) olimlar tomonidan Dunyo
okeani tarkibida beshinchi okeanni - Janubiy okeanni ajratish masalasini yangidan
taklif etaboshladilar. Bunga asos qilib Tinch, Atlantika va Hind okeanlarining
janubiy qismlarini umumiy gidrometeorolik xususiyatlarini o‘xshashligini hamda
bu regionda okean va atmosfera-sirklyatsiyasi sxemasini umumiyligani
ko‘rsatmoqdalar. Janubiy okeanning" shimoliy chegarasini Afrika, Avstraliya va
Janubiy Amerikaning eng janubiy chekka nuqtalarini shartli ravishda kenglik
bo‘ylab tutashtiruvchi chiziqdan yoki antarktika konvergensiya zonasidan
o‘tkazishni taklif qilishmoqda, Ammo, tabiatda Janubiy okeanni Yerning boshqa
okeanlaridan ajratib turuvchi aniq geomorfologik chegara yuk. Binobarin, Hind
okeanini yukorida ta’kidlanganidek to‘rtta materik o‘rtaligida joylashgan mustaqil
va bir butun geografik akvatoriya deb qarash maqsadga muvofiqdir.
