O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti ro`yhatga olindi №2018 yil «Tasdiqlayman»

Tekshirilish tarixi 
Shimoliy Amerika Xristofor Kolumbdan 500 yil oldin X asr oxirida 
normannlar tomonidan kashf etilgan. Eyrik Raudi bir necha hamroxlari bilan
Islandiyadan garbga tomon suzib, Grenlandiyaga borib yetgan va usha yerda 
urnashib olishgan, qishloqlar bunyod etishgan. XI-XIII asrlarda ular materikning
shimoli-sharqiy 
qirg‘oqlarida
bulishgan, 
Baffin
dengizida 
suzishgan,
Nyufaundlend orolini va Labrador yarim orolining qirg‘oqdarini kashf etishgan. 
Ammo normannlarning bu kashfiyotlari to‘g‘risida usha davrda yYevropaliklarga
xech narsa ma’lum emas edi. XV asr oxirida italiyalik Jon Kabot boshchilik kilgan 
inglizlar ekspeditsiyasi Nyufaundlend orolini, Labradorni va materikning sharqiy
soxillarini qaytadan kashf etadi. 
1492-1503
yillarda 
Xristofor
Kolumb

raxbarligidagi

turtta

ispan
ekspeditsiyasi Gonduras, Nikaragua, Kosta-Rika va Panama buyni soxillarini, 

Bagama, Katta Antil va Kichik Antil orollarini kashf qildi. Angliyalik dengizchi-

---

---

sayyoxlardan XVII asrda G.Gudzon va XVIII

asrda

A.Makenzi materikning

sharqiy va shimoliy qismlarini urganishdi. XX asr boshida R.Amundsen 
materikning shimoliy qirg‘oqlari buylab suzib, Yerning shimoliy magnit qutbini
geografik o‘rnini aniqladi. 
Shimoliy
Amerikaning 
shimoli-garbiy
qismini

tadkik
etishda

rus
sayyoxdarining xizmati katta. Ruslar yYevropaliklardan mustaqil ravishda Alyaska 
yerlarini
va unga yakin joylashgan orollarni kashf etishdi hamda uzlashtirishdi. 
1648 yilda F.Popov va S.Dejnyov Chukotka dengizidan Tinch okeanga suzib utib,
Shimoliy Amerika tor bug‘oz orkali Osiyodan ajralib turganligini isbot qildilar. 
1732 yilda I.Fedorov va M.Gvozdevlar Alyaskaning Syuard yarim orolini kashf
etdilar. 1741 yilda V.Bering va A.Chirikovlar ikkita yelkanli kemada Aleut orollari 
buylab suzishdi, Aleksandr arxipelagini, Kadyak orolini, Alyaska kultigi soxilini
tadqiq qilishdi. 
Keyinchalik bu uzok ulkaga kupdan-kup savdo va ov ekspeditsiyalari kela
boshladi. Savdo kompaniyasi asoschilaridan biri bo‘lgan G.Shelexovni Rossiya 
Kolumbi deb atashgan. U Shimoliy Amerikadagi rus qishloqlariga asos soldi,
mahalliy axoli bilan savdo-sotik olib bordi, rus Amerikasi hisoblangan Alyaskani 
tadkik kilish va uzlashtirishga yordam berdi. Shimoli-Garbiy Amerikaning
kartasini tuzdi, yangi kashf etgan joylarni tabiiy geografik tavsilotini yozdi. 1759-
1764 yillarda rus sanoatchilaridan A.Tolstix, S.Glotov, S.Ponomarevlar Alyaska
yarim orolning bir qismini, Andreyanovsk va Lisiy orollarini kashf qilganlar. 
1784-1795 yillarda rus sayyoxlari Alyaska va Kenay yarim orollirini to‘liq kashf
etishib, bu regionlar to‘g‘risida ko‘plab ma’lumotlar to‘pladilar. 
Shunday qilib, ruslar asta-sekin soxil buylab janubga tomon ancha kirib
borganlar. Rus qishloqlari Tinch okean soxilining katta qismida to 38° shimoliy 
kenglikkacha bunyod etilib, fortlar (kal’a) ham qurilgan. Shimoliy Amerikaning bu
kishlokdariga XIX asrda dunyo aylana ekspeditsiyalari borgan. 1848-1854 yillarda 
Shimoliy Amerikaga tashrif buyurgan rus ekspeditsiyalari materikning eng
shimoliy chekka kismlarini batafsil tadkik etdilar, Shimoliy Muz okeani bilan 
chegaralangan qirg‘oq chiziqlarini tuzilishini aniqladilar va ularni kartaga tushirish
ishlarini nixoyasiga yetkazdilar. 
Shimoli-Garbiy Amerikaning bir kator geografik joylari rus tadkikotchilari
nomiga kuyilgan. Masalan, Chirikov oroli, Shelexov qo‘ltig‘i, Velyaminov vulkani 
va boshkalar. Bu nomlar geografik kartalardan va atlaslardan o‘z o‘rnini egallagan.
1867 yilda chor hukumati Alyaskadagi rus mulklarini Amerika qushma Shtatlariga 
sotib yubordi.