O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “ ijtimoiy fanlar

Totalitarizm-
Tolerantnost-Tolerance 
Totalitarizm – 
(lotincha “Totalitare” – yahlit, to‘liq) – bir shahsning, ijtioiy sinf yoki guruhning 
(masalan, harbiylar guruhi) yakka xokimligiga so‘zsiz bo‘ysunishga asoslangan, vaqtincha va o‘tkinchi 
siyosiy tartib, davlatni boshqarish shakllaridan biri. Totalitar davlat boshqaruvi shakli o‘rnatilgan 
mamlakatlarda jamiyat hayotining barcha sohalarida davlatning to‘la xukmronligi o‘rnatiladi, oshkora 
ijtimoiy-siyosiy tashkilotlarning faoliyati ustidan qattiq nazorat olib boriladi. Demokratik tashkilotlar 
faoliyati cheklab qo‘yiladi. Bir siyosiy partiyaning yakka xukmronligiga asoslangan.
Unitar davlat-
Unitarnoe gosudarstvo-Unitary state 
Unitar davlat - (
fransuzcha “Unitaire”, lotincha “Unitar” – birlik, yaxlit, birlashgan, bir 
butunni tashkil qiluvchi) – tashkil qilish qismlari davlat maqomiga ega bo‘lmaydigan davlat. Bunday 
davlatda konstitutsiya, yagona fuqarolik, oliy qonun chiqaruvchi, yagona boshqaruv va sud organlari 
mavjud bo‘ladi. Unitar davlatning u yoki bu qismida faoliyat ko‘rsatayotgan davlat organlari maxalliy 
davlat organlari xisoblanadi.
Unitar davlat ma’muriy-xududiy birliklarining chegalari markaziy organlar tomonidan qabul 
qilingan qonunlar asosida o‘zgartiriladi va buning uchun mahalliy davlat organlari yoki aholining roziligi 
talab qilinmaydi.
Federatsiya- Federatsiya-
Federation 
Federatsiya
– (lotincha “Foederate” – ittifoq bo‘lib mustahkamlash – davlat tuzilishi 
shakllaridan biri. Federativ davlatlar murakkab tuzilishga ega davlatlar deb ham yuritiladi. Federativ 
davlat, odatda davlatlarning o‘z siyosiy mustaqilligini ixtiyoriy ravishda va muayyan doirada cheklash 
yo‘li bilan yagona ittifoqqa birlashuvi natijasida yuzaga keladi.

---

271 
Federatsiyaga hos belgilar: 
1. Federatsiya xududi, uning sub’ektlari, yangi tarkibiy qismlari ba’zi davlatlarda shtatlardan 
(AQSH, Meksika, Braziliya) ba’zilarida kanton va yarim kantonlaridan (SHveysariya) iborat bo‘ladi. 
Federatsiya sub’ektlari o‘z konstitutsiyasini qabul qilish xuquqiga ega bo‘ladi, lekin ba’zi 
federativ davlatlarda (Xindiston) sub’ektlar o‘zlarining mustaqil konstitutsiyasiga ega emas. Federatsiya 
boshqa ko‘pgina a’lomatlariga ko‘ra boshqa tuzilmalardan ajralib turadi.