O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti yoqilg‘i va organik birikmalar kimyoviy

3. ELEKTRYUKLAGICH VA ELEKTR SHTABELERLAR 
Elektryuklagich (18 - rasm) elektrokaradan farqli o‘laroq platforma yoki 
ko‘tarish stoli o‘rniga maxsus vilka ko‘rinishli yuk ko‘taruvchi va eltuvchi 
mexanizm bilan ta’minlangan. SHuning uchun elektryuklagichlar nafaqat yukni 
eltib beradi, balki uni 2,8m va undan yuqori balandlikkacha ko‘tarib beradi, 
taxlaydi va tushiradi. 

---

34 
18 – Elektroyuklagich: 
19 – rasmda elektrshtabeler keltirilgan bo‘lib, u yuklarni 4,5 m 
balandlikkacha ko‘tarish kuchiga ega. 
19 – rasm. Elektroshtabeler. 
Bu shtabelerning aylanish radiusi xammasi bo‘lib 1960 mm ga teng. Shunga 
ko‘ra u omborxona va sex xonalarining eng tor joylarida xam o‘z vazifasini 
bemalol bajara oladi. 
Elektryuklagich va elektrshtabelerlar barcha sanoat tarmoqlarida o‘zining 
shovqinsiz ishlashi, ishlaganda zaxarli gazlar chiqarmasligi, yuqori manevyorga 

---

35 
ega ekanligi, oddiy boshqarilishi, hilma-xil operatsiyalarni bajarishi va ko‘p narsa 
talab etmasligi uchun ham keng tarqalgan. 
4.
 
AVTOYUKLAGICHLAR
 
Avtoyuklagichlar yirik donali yuklarni va idishlarga solingan mayda
sochiluvchi yuklarni 1000m masofaga tashish va ularni taxlash (shtabellash) da 
qo‘llanadi. 
Avtoyuklagichlarni asosiy afzal tomoni ularda ko‘p joy oladigan 
(gromozdkiy) akkumlyator batariyalarining bo‘lmasligi, ichki yonar dvigateli 
xisobiga og‘irliklarni ko‘tara olishi, xarakat qilish tezligini yuqoriligi bilan ular 
elektryuklagichlardan farq qiladi. Ularni xar xil yo‘ldan bemalol yura olish 
qobilyati elektr yuklagichlardan afzallik tomonidir. 
Avtoyuklagichlarni asosiy 
kamchiligi - ishlaganda tovush va atrof-muxitga zaxarli gazlarni chikarishidir. 
SHuning uchun xam avtoyuklagichlardan xona tashqarisida bajariladigan ishlarda 
foydalaniladi. 
Hozirda zamon avtoyuklagichlari universal mashina bo‘lib (19-rasm), ular
5t gacha yukni 4,5m balandlikkacha ko‘tarib berish imkoniyatga ega. 
20 – rasm. Avtoyuklagichlar: 
a – umumiy ko‘rinishi; b – kranli strela; v – xoda (yog‘och)larni tashuvchi
Quyida avtoyuklagich 4075 ning texnikaviy tavsiflari keltiriladi; 
Yuk ko‘taruvchanligi, kg---------------------------------------------5000 
Gabarit o‘lchamlari, mm; 
vilkasi bilan uzunligi-------------------------------------5200 
eni (kengligi) ------------------------------------------------2120 
vilkasining uzunligi---------------------------------------1100 
Yuk ko‘tarish balandligi (N), m -----------------------------------1,8; 2,8; 4,5 
Yuk ko‘tarish tezligi, m/min----------------------------------------10 

---

36 
Maksimal xarakat tezligi, km/soat-------------------------------50 
Dvigatel ----------------------------------------GAZ-66, 85,5 kVt, n=3200min
-1